O cabido é a corporación de cóengos dunha catedral que, presidida polo deán, está ao servizo do templo. Inicialmente estaban moi ligados ao bispo, participaban na súa elección e exercían as tarefas de administración da diocese ademais de ocuparse do culto na catedral. Dende o século XIV adquiren personalidade institucional propia, van perdendo a prerrogativa de designar ao bispo e ven transferidas á curia as súas funcións de administración da diocese. No caso de Ourense o cabido amosou sempre un grande interese pola catedral, como proban as numerosas fundacións e doazóns dos cóengos ao templo, sendo o cabido o maior mecenas da catedral. Nos séculos XII e XIII mantivo certa independencia para nomear aos seus bispos pero isto mudou cara ao século XIV coa chegada á sede episcopal de personaxes que vían neste posto un paso no seu ascenso dentro da carreira eclesiástica. A diocese auriense organizouse a principios do século XII seguindo as normas gregorianas e creou, a imitación de Compostela, oito coenxías presbiteriais ou cardenalías, doce dignidades e dezaoito coenxías diaconais. Había tamén doce “porcionerías” e catro “dobleiros”, segundo se recolle nas Constitucións de 1634. O cabido compoñíase entón das dignidades de deán, chantre, arcediago de Castela, arcediago de Limia, arcediago de Baroncelli, arcediago de Búbal, arcediago de Celanova, arcediago de Ourense, mestrescola, tesoureiro, abade da Trinidade e vigairo. As dignidades de deán, chantre e tesoureiro aparecen xa a mediados do século XII e o cargo de mestrescola documéntase por vez primeira en 1217. Houbo cinco arcediagos ata o ano 1400, os de Baroncelli, Caldelas, Búbal, Castela e Limia, ademais do vicearcediagado de Celanova datado en 1221. No ano 1516 nace o arcediagado de Ourense. Á marxe das dignidades, a principios do século XIII o cabido estaba composto por doce cóengos que eran os responsables de hebdomadarios e das celebracións no altar maior. Na segunda metade do século XIII engadíuselle unha nova dignidade, o abade da Santísima Trinidade, xa que o cabido era responsable dun hospital que deu orixe á igrexa da Trinidade. Ademais destes cargos un número elevado de capeláns, acólitos, músicos, etc, facían da catedral un centro destacado na vida social ourensá na Idade Media. Nos séculos XIV e XV o cabido era un dos maiores rendeiros da cidade, con propiedades tanto na capital coma nos arredores. As rendas recibíaas principalmente por doazóns e mandas testamentarias, pero tamén pola posesión de numerosos bens inmobiliarios (casas, hortas, hospitais, etc) monopolizando practicamente, xunto co bispado, as rendas sobre o solo urbano de Ourense. Polo Concordato de 1851 redúcese o número de cóengos e restrínxense as súas funcións ás de atención do culto litúrxico da igrexa catedral e ás de conselleiros do bispo. O cabido auriense quedou daquela reducido a cinco dignidades, doce coenxías e doce beneficios.
Historia archivística
Non se coñece a procedencia nin a data de ingreso deste fondo.
Xunta de Galicia. Información mantenida y publicada en internet por la Xunta de Galicia