Familia Cervela Lira

Referencia

• ES.GA.15078.AG/2.1.2.5.

Título

• Familia Cervela Lira

Fecha de creación

• 1539-01-01 / 1949-12-31. 1539 a 1949

Nivel de descripción

• Fondo

Volumen y soporte de la unidad de descripción

• 13 Unidade(s) de instalación

Historia institucional/Reseña biográfica

• No ano 1674 naceu Antonio Hipólito Cervela, fillo de Antonio Cervela y Varela, gobernador dos estados do conde de Ribadavia, e de Ánxela Teixeiro y Valcarce, natural de Villafranca del Bierzo. Casado en primeiras nupcias con Gregoria Taboada y Mariño, en segundas con Antonia de Porras y Gayoso2 e en terceiras con Clara Antonia Varela y Novoa, tivo dez fillos, cinco do seu primeiro matrimonio e outros cinco da súa terceira muller. Un dos seus netos, José Casimiro Eusebio Cervela y Rivera, fillo de José Casimiro e María Micaela de Rivera casa no ano 1747 cunha media irmá do seu pai, a súa tía Hipólita Romana. Froito deste matrimonio nacerá Ángel María Cervela y Cervela, profesor de leis na Universidade de Santiago de Compostela e administrador e depositario da “Subdelegación Especial de Policía de La Coruña y su provincia” , con sede en Santiago. Será a súa avoa Micaela , filla de Baltasar de Rivera e Sotomayor e de Isabel Teresa Fernández de Deza, quen aporte ao patrimonio familiar os bens constituíntes da Casa de Valiñas. O matrimonio de Ramón Cervela y Arias-Teixeiro (fillo de Ángel e de María Teresa Arias Teixeiro de Castro, veciña de Cabanelas en Santa Baia de Banga) con Mercedes Malvar y Taboada, filla de Julián Malvar, do pazo da Carballeira de Gandarón en Salcedo (sede desde 1928 da Misión Biolóxica de Galicia) aportará ao patrimonio familiar rentas procedentes das casas de Vilerma e Eiroas, na provincia de Ourense, Toiriz, na provincia de Lugo, Touza, na de Pontevedra e Noia e Xaias na da Coruña. Fillos de Ramón, que exerceu como xuíz de paz no distrito do Carballiño, serán: Jaime, Concepción, Julián, Teresa, Bernardino e Rafael. Rafael pertenceu ao Corpo de Enxeñeiros do Exército e, segundo consta nalgúns dos documentos conservados, prestou servizo como capitán da “4ª Compañía del Batallón de Ferrocarriles de la isla de Cuba” no ano 1897. Julián Cervela Malvar realizou, como fixeran o seu avó e o seu pai, estudos de dereito. Casou con Visitación Lira Fernández. Foron fillos seus: José Ramón, María de la Concepción, Ramón Rafael José, María de la Visitación y Mercedes Cervela Lira. María de la Concepción casou con José Álvarez Novoa, natural de San Lourenzo de Salcidos (A Guarda), fillo de Leonardo Álvarez, médico e Adriana de Novoa. Os documentos máis recentes son unha axendas dos anos 1917-1938 de José Álvarez Novoa, que exerceu como médico na Guarda, e unha anotación do seu fillo, Luis Ramón Álvarez Cervela, do ano 1949. Nela aclara a identidade da redactora dunha carta do ano 1831, asinada por María Micaela de Castro y Salgado, nai de María Teresa Arias Teijeiro. Parece que María de la Concepción faleceu en Callobre, sendo viúva, no ano 1974.

Historia archivística

• O Arquivo do Pazo de Valiñas ofreceuno pola Librería Couceiro á Consellería de Cultura e Turismo no ano 2011.

Alcance y contenido

• O arquivo componse maioritariamente por documentos acreditativos da propiedade dos bens que foron conformando o patrimonio familiar ao longo deste amplo período cronolóxico: compravendas, testamentos... Pero tamén por outros que mostran a administración do patrimonio familiar: contas, recibos... Hai dous núcleos diferenciados: os bens procedentes da herdanza de María Micaela de Rivera, que conforman o patrimonio da Casa de Valiñas e os aportados por Mercedes Malvar y Taboada, procedentes da Casa de Salcedo. Xunto a eles atopamos outros de carácter persoal (series de correspondencia, algúns títulos e anotacións relacionados coa formación académica e profesional...) e de función. Entre estes últimos queremos destacar os relacionados co exercicio do cargo de depositario e administrador da “Subdelegación Especial de Policía de La Coruña y su provincia” (dependente da Intendencia de Galicia) con sede en Santiago, por parte de Ángel Cervela, os relacionados coa prestación de servizos de Rafael Cervela Malvar como capitán da “4ª Compañía del Batallón de Ferrocarriles de la isla de Cuba” no ano 1897 e os relacionados co traballo dalgún membro da familia no Goberno Civil de Segovia durante a segunda metade do século XIX. Os documentos da Subdelegación especial de policía ofrecen información dos ingresos e gastos da Subdelegación nos anos 1824 a 1827 dando conta da súa xestión económica especialmente no que se refire á expedición de pasaportes, cartas de seguridade, cédulas de residencia e licencias (de tabernas, posadas, tendas, caza, pesca, augardentes...) e a recadación de multas. Os documentos relacionados con Cuba son maioritariamente oficios recibidos polo capitán nos que se lle comunican novas sobre o material ou o persoal que presta servizos na Compañía. Hai tamén borradores ou minutas das relacións que deberon ser enviadas á superioridade. Así mesmo atribuímos a Rafael Cervela Malvar unhas notas sobre sistemas de ataque marítimo, sobre gastos de obras de baterías costeras de defensa na Ría de Ferrol e un deseño das rías de Ferrol, Ares, Betanzos e Coruña do ano 1898. Atopamos tamén algúns documentos da Intendencia de Segovia datados entre 1760 e 1786. Trátase de acuses de recibo de cartas ordes realizadas polo intendente ás xurisdicións da súa provincia. Probablemente se encontraban depositados nas dependencias do Goberno civil daquela provincia e chegaron aquí xunto a outros documentos desta procedencia. Son estes últimos prospectos de publicacións enviados ao gobernador civil coa finalidade de captar subscricións. Aparecen clasificados en carpetiñas baixo rótulos como Obras y Periódicos recreativos o pintorescos, Literatura, Primeras Letras, Administración, Milicia, Geografía, Caminos, Puentes y Canales, Biografías, Segunda Enseñanza, Historia Profana ou Asuntos de Galicia. Algúnhas das cartas están dirixidas nominalmente a Eugenio Reguera Pardiñas. Eugenio Reguera, natural de Redondela, traballou durante moitos anos compilando material para realizar un vocabulario galego-castelán e unha Xeografía e Historia de Galicia (que non deu rematado debido á suá prematura morte en 1866 aos 60 anos de idade)1. Estivo casado con María de los Desamparados Malvar y Taboada, do pazo de Salcedo. Debeu exercer o cargo de gobernador civil de Segovia na segunda metade do século XIX (aínda que este dato temos que confirmalo) Este feito e a súa relación familiar cos Malvar xustificaría a presenza destes documentos no conxunto que estamos a describir. Esta faceta investigadora debe ser tamén a orixe doutros documentos que se atopan no arquivo relacionados co uso temperá do galego nos documentos ou con outros aspectos da historia de Galicia.

Clase de documento:

• Textual

Existencia y localización de copias

• Existencia de copias: No existen copias