Xulgado Municipal de Monforte de Lemos

Referencia

• ES.GA.27028.AHPLU/1.1.4.1.XMML.

Título

• Xulgado Municipal de Monforte de Lemos

Data de creación

• 1891 / 1970

Nivel de descrición

• Fondo

Volume e soporte da unidade de descrición

• 148 Unidade(s) de instalación

• Xulgado Municipal de Monforte de Lemos (Lugo, España) ‌

Historia institucional/Reseña biográfica

• Os xulgados municipais exercen a administración de xustiza no ámbito local; este organismo ten o seu precedente máis inmediato na figura dos xuíces de paz, creados a partir do Real Decreto do 22 de outubro de 1855, que establecía en todos os concellos este cargo de carácter obrigatorio por dous anos e gratuíto cunhas funcións sobre todo conciliadoras, ademais de exercer primeiras dilixencias en determinados asuntos como os procesos de ab intestato ou coñecer os xuízos verbais de menor contía. A instauración dos xulgados municipais é froito da Lei Provisional do 15 de setembro de 1870 sobre organización do Poder Xudicial, que establece que en cada termo municipal haberá un ou varios xuíces municipais cun cargo de duración bienal. Na práctica os xulgados municipais substitúen aos xulgados de paz, feito que se constata, tanto na Lei Provisional de Rexistro Civil, do 17 de xuño de 1870 que confire aos xuíces municipais as atribucións do Rexistro Civil, como pola Circular do 30 de setembro de 1870, onde se determina que os xuíces de paz deben ser denominados como xuíces municipais e deben exercer as atribucións destes. Estas funcións dos xuíces municipais que lles encomendaba a Lei orgánica do Poder Xudicial de 1870 eran en materia civil coñecer os actos de conciliación, os xuízos verbais que non excedan dunha determinada cantidade, as primeiras dilixencias de testamentarías ou sucesións e exercer a xurisdición voluntaria. En materia penal axuizaban as faltas cometidas e encargábanse das primeiras dilixencias dos asuntos criminais. O Decreto do 27 de outubro de 1870 crea a figura do fiscal a nivel municipal, en substitución dos promotores fiscais e procuradores síndicos dos concellos. A Lei de reorganización da Administración de Xustiza nos Xulgados Municipais do 5 de agosto de 1907 establece unha nova figura xurídica, o Tribunal Municipal, que estaba composto polo xuíz e dous adxuntos. Os xuíces e fiscais municipais eran nomeados por un período de catro anos. Os xuíces municipais tiñan unha función basicamente de instrución xa que practicaban as dilixencias dos procesos civís e penais que posteriormente axuizaba o Tribunal Municipal; así mesmo executaban as sentenzas ditadas polo devandito Tribunal. Por outra banda, o Tribunal Municipal encargábase en materia civil das demandas que non excedesen dunha cantidade concreta; dos xuízos atribuídos aos xuíces municipais por algunha lei; dos conflitos que se produzan no ámbito dos pousadeiros, hóspedes, cocheiros e viaxeiros, axentes de emigración e emigrantes, patróns de embarcacións e persoas que transporten, sempre que tales cuestións refíranse a gastos, indemnizacións ou salarios e que non excedan dunha determinada contía; así mesmo resolverá as cuestións relacionadas co comercio de gando nas feiras que non excedan unha cantidade concreta. En materia penal o Tribunal Municipal coñecía en primeira instancia as infraccións denominadas como faltas. A acción civil procedente dunha falta estaba limitada á mesma contía que esta lei sinalaba para os asuntos civís e se excedía era o xulgado de primeira instancia o competente para resolver. As sentenzas ditadas polo Tribunal Municipal eran apelables ante o xuíz de primeira instancia e instrución; de igual maneira o recurso de queixa por non admitir a apelación dun procedemento civil era presentado ante o Xulgado de Primeira Instancia. Os tribunais municipais foron suprimidos mediante o Real Decreto do 30 de outubro de 1923 sobre reorganización da Xustiza Municipal, que establecía que as funcións dos organismos desaparecidos pasarían a ser competencia dos Xulgados Municipais. Os xulgados municipais serán reestruturados pola Lei do 19 de xullo de 1944 de Bases para a reforma da Xustiza Municipal, que reorganiza a Xustiza local en tres clases de órganos xurisdicionais: xulgados municipais, xulgados comarcais e xulgados de paz. Os xulgados municipais establecíanse nas capitais de provincia e nos concellos de máis de vinte mil habitantes, mentres que os xulgados comarcais administraban xustiza nos municipios que eran centros ou capitais de comarca. Pola súa banda, os xulgados de paz exercerían as súas competencias alí onde non houbese xulgados municipais nin comarcais. Establécese que o cargo de xuíz municipal será desempeñado por un funcionario da carreira xudicial. Estas medidas serán reforzadas polo decreto do 8 de novembro de 1944, que desenvolve a base primeira da Lei para a reforma da Xustiza Municipal de 1944. A Orde do 24 de marzo de 1945 aproba a demarcación xudicial do Xulgado Municipal de Monforte de Lemos, ao cal se lle agrega o Xulgado de Paz de Bóveda. A Lei 19/1967, do 8 de abril, sobre modificación de determinados preceptos da Lei de Bases do 19 de xullo de 1944, amplía a trinta mil habitantes de dereito o número polo cal se constitúe un xulgado municipal As funcións que a Lei de Bases de 1944 asignaba aos xulgados municipais eran coñecer os actos de conciliación en materia civil e penal, as faltas (incluídas as de imprenta, lesións e estafa), os procedementos preventivos e os actos de xurisdición voluntaria. Así mesmo, encargábanse do sumario ata que interviñese o xuíz de instrución. Ademais correspondíalles coñecer os xuízos de cognición dunha determinada contía, os procesos de desafiuzamento e os arrendamentos urbanos que non superasen unha determinada cantidade e sempre que estes non se referisen a locais comerciais, industriais ou de profesións colexiadas, que nese caso eran atribuídos a xuíces de primeira instancia. Por último, tiñan ao seu cargo o Rexistro Civil do territorio que abarca a súa xurisdición e inspeccionaba os xulgados de paz que estaban agregados ao xulgado. Os xuíces de primeira instancia e instrución eran os competentes para entender os recursos de apelación e de queixa contra as sentenzas e resolucións que emiten os xuíces municipais. O Decreto do 24 de xaneiro de 1947 sobre competencia da Xustiza Municipal, que desenvolve a Base novena da Lei do 19 de xullo de 1944, incide nas atribucións que lles corresponden, aclarando algúns preceptos sobre procesos de desafiuzamentos e arrendamentos de leiras urbanas, así como determina a contía necesaria para tramitar os xuízos verbais e os xuízos de cognición. Os xulgados municipais terán o seu final en 1977 ao crearse os xulgados de Distrito. O precedente da súa desaparición establécese coa Lei de Bases 42/1974, do 28 de novembro, Orgánica da Xustiza. Esta disposición normativa integra aos xuíces municipais e comarcais no Corpo de Xuíces de Distrito. A Lei 42/1974 será desenvolvida polo Real Decreto 2014/1977, do 29 de xullo, polo que se aproba o texto articulado parcial da Lei de Bases 42/1974, do 28 de novembro, Orgánica da Xustiza, en virtude da autorización contida no Real Decreto-lei 24/1976, do 28 de novembro, que unifica os xulgados municipais e comarcais baixo a denominación de xulgados de distrito, que asumirán as súas funcións e competencias e exercerán a súa xurisdición no territorio dun ou varios municipios.

Historia arquivística

• Os documentos xerados polo Xulgado Municipal de Monforte de Lemos atopábanse almacenados nunhas dependencias municipais do Concello de Monforte de Lemos, presentando unhas condicións bastante inapropiadas debido á existencia de filtracións de auga e rotura de cristais. Foran depositados alí debido á escasa capacidade do arquivo do Xulgado de Primeira Instancia e Instrución nº 1 de Monforte de Lemos, organismo encargado da súa custodia. A documentación do fondo estaba mesturada cos expedientes xerados polos tribunais de foros de Monforte de Lemos e Quiroga, o Xulgado Municipal de Quiroga, os xulgados comarcais de Sober e Quiroga, o Xulgado de Primeira Instancia e Instrución de Quiroga, o Xulgado de Primeira Instancia e Instrución nº 1 de Monforte de Lemos e o Tribunal Industrial de Quiroga.

Alcance e contido

• O fondo abarca un período temporal desde finais do s. XIX ata a segunda metade do s. XX. Predominan as causas civís (expedientes de xuízos de cognición, expedientes de xuízos verbais, actos de conciliación e expedientes de dilixencias preparatorias de execución), penais (expedientes de dilixencias previas e expedientes de xuízos de faltas) e gubernativas (expedientes de rectificación de erros de actas de defuncións, matrimonios e nacementos no Rexistro Civil). A documentación xerada por este organismo xudicial orixina unha importante fonte de información para a investigación histórica en diferentes ámbitos como a emigración ou a vida cotiá de Monforte de Lemos. Así mesmo, os procedementos civís poden servir de proba de dereitos, por exemplo, nos asuntos relacionados coa propiedade da terra.

Condicións de acceso

Descrición condicións de acceso:

• Esta documentación contén datos de carácter persoal e procesual, polo que só se poderá consultar co consentimento dos afectados ou cando supere o prazo que determina a lexislación, é dicir, 25 anos desde a morte da persoa afectada, ou 50 anos a partir da data dos documentos (art. 57.1.c. da Lei 16/1985 de Patrimonio Histórico Español).

Condicións de reprodución

Condicións de reprodución:

• Os prezos están suxeitos ao Decreto 219/2011, do 17 de novembro, polo que se fixan os prezos públicos e as normas dos servizos de reprodución prestados nos arquivos xestionados pola Xunta de Galicia. A prestación do servizo quedará condicionada ao estado de conservación dos fondos.

Lingua:

• Spanish; Castilian

Unidades de descrición relacionadas

• Unidades de descrición relacionadas: Pódense atopar documentos relacionados no fondo do Xulgado de Primeira Instancia e Instrución nº 1 de Monforte de Lemos, como poden ser as apelacións das resolucións ditadas por este Xulgado Municipal. Este fondo consérvase no seu maior parte no Arquivo Histórico Provincial de Lugo, mentres que unha pequena parte do fondo se custodia no Arquivo Xudicial Territorial de Lugo. Nos Xulgados de Monforte de Lemos poderá atoparse, tanto documentación da oficina do Rexistro Civil, como do organismo que lle sucede nas súas funcións, o Xulgado de Distrito.