Ferrol foi vila de reguengo ata 1371, ano en que Enrique II cede o seu señorío a Fernán Pérez de Andrade. A xurisdición desta vila comprendía as freguesías de Narón, Covas, Esmelle, Marmancón, Leixa, Mandiá, Santa Mariña do Vilar, San Xurxo, Meá e Chantelos. En 1726 a vila é declarada capital do Departamento Marítimo Norte. No ano 1733, a través do Real decreto do 21 de setembro, é reincorporada á xurisdición real xunto á Graña.
Á fronte da administración civil atopamos un alcalde maior en Ferrol e un xuíz na Graña. Co tempo, as atribucións deste último pasarán ao de Ferrol, que exercerá funcións de xustiza e goberno auxiliado por escribáns de asento. A carón do alcalde encontramos o gobernador político e militar —normalmente un militar— a quen se dirixen as peticións e demandas para que as resolva ou llas remita ao alcalde maior. Cando resolve como gobenador militar, atende os negocios o Xulgado de Guerra e Mariña. O alcalde maior é tamén subdelegado da Real Xunta de Comercio e Moeda. En 1813 pasa a chamarse xuíz de letras de primeira instancia de Ferrol, nome que manterá ao par de alcalde maior.
Serán as reformas introducidas en 1820 as que instauren o Xulgado de Primeira Instancia de Ferrol cun xuíz á súa fronte: o Decreto da Suprema Xunta de Goberno de Galicia do 3 de marzo de 1820 divide a provincia en 47 partidos; o do 5 de marzo suprime os xulgados ordinarios ou de primeira instancia do foro ordinario e conserva unicamente os de cabeza de partido. Investido desta autoridade pola Orde do 13 de abril de 1820 da Suprema Xunta de Goberno de Galicia, o xuíz de Ferrol convoca os responsables das antigas demarcacións, agora encadradas no seu partido, e comunícalles o seu cesamento e a entrega da súa xurisdición. Así, entre o 17 de abril e o 6 de maio, todos estes xuíces entregan as xurisdicións e os escribáns presentan os títulos.
Pero cando remata o Trienio Liberal, todo volve á situación anterior. Haberá que esperar ata 1834 para que desaparezan coutos e xurisdicións. Así, o Real decreto do 21 de abril dese mesmo ano ordena que cesen todos os alcaldes ordinarios e que os procesos e os expedientes que teñan abertos llelos remitan aos xuíces letrados das cabezas de partido (neste caso, ao de Ferrol). Os concellos de Ferrol, Moeche, Narón, Neda, San Sadurniño, Serantes, As Somozas e Valdoviño quedan integrados no partido de Ferrol.
Historia arquivística
Este fondo ingresou o 16 de novembro de 1982 por transferencia do Xulgado de Primeira Instancia e Instrución de Ferrol, que foi o encargado de transferir ao Arquivo do Reino de Galicia o fondo da antiga xurisdición de Ferrol.
A chegada de documentación doutros xulgados ao de Ferrol está documentada en varias remesas: a primeira, no expediente de execución do Decreto da Suprema Xunta de Goberno de Galicia do 3 de marzo de 1820 (5143/12). O novo decreto establecía a obriga de construír ou dedicar unha peza para arquivo na capital cabeza de partido; nesa peza debíanse gardar todos os procesos civís e criminais correspondentes ás vilas, xurisdicións e coutos indicados, ademais dos protocolos dos escribáns que falecesen no seu distrito, con formal lista duns e doutros, con expresión do seu estado e foliación (fol. 3). O decreto tamén dispuña, no seu artigo 11 (fol. 6), que unha vez que o xuíz tomase posesión do seu cargo, debía obrigar os escribáns a entregar no xulgado os procesos civís e criminais do seu partido; e os que pertencesen a outro, ao xulgado correspondente.
Unha vez rematado o Trienio Liberal, case todo volve á situación anterior, pero non consta a saída da documentación de Ferrol para os seus antigos xulgados.
A seguinte transferencia en masa a este xulgado quedou recollida no “Expediente sobre a incorporación de parroquias do partido xudicial de Ferrol e razón dos asuntos civís e criminais que se van recibindo, e escribáns que os recollen ou que por ser orixinarios os reteñen no seu poder para a súa continuación” (5207/20). Cumpríanse así as disposicións do Real decreto do 21 de abril de 1834: que cesasen todos os alcaldes ordinarios das vilas e que lles remitisen aos xuíces letrados das cabezas de partido todos os procesos e expedientes que tivesen abertos.
Alcance e contido
Documentos compostos que reflicten a petición presentada por unha persoa, familia ou institución para que o xulgado actúe.
O expediente comeza coa identificación do interesado e a exposición dos motivos da solicitude: pode tratarse da potestade para administrar os seus propios bens, en mans ás veces de titores que non o fan correctamente ou non lles dan os froitos apropiados aos herdeiros; noutros casos, solicítase a tutela dun menor ou a administración dos bens dun familiar ausente do reino.
Despois de investigar, o xuíz resolve nun auto conceder a emancipación, autorizar a administración de bens ou conceder unha tutela.
Clase de documento:
Textual
Condicións de acceso
Condicións de acceso
Descrición condicións de acceso:
Acceso libre en xeral.
Condicións de reprodución
Condicións de reprodución:
A reprodución da documentación deste fondo está suxeita ás seguintes disposicións:
- Decreto 219/2011, do 17 de novembro, polo que se fixan os prezos públicos e as normas dos servizos de reprodución prestados nos arquivos xestionados pola Xunta de Galicia.
- Orde do 31 de agosto de 2010, pola que se establecen as normas para a consulta e reprodución dos documentos nos arquivos propios e xestionados pola Xunta de Galicia.
Lingua:
Spanish; Castilian
Portuguese
French
English
Catalan; Valencian
Dutch; Flemish
Características físicas
Estado de conservación:
Bo
Documentación relacionada
Existencia e localización de copias
Existencia de copias: Non existen copias
Unidades de descrición relacionadas
Unidades de descrición relacionadas: Real Audiencia de Galicia; Audiencia Territorial de Galicia; Real Intendencia de Galicia; Xulgado da Subdelegación de Rendas de Ferrol; Xulgado de Guerra e Mariña; Documentación notarial; Xulgado da xurisdición de Abegondo; Xulgado da vila de Ares; Xulgado da cidade de Betanzos; Xulgado da xurisdición de Caaveiro; Xulgado da xurisdicción de Doniños; Xulgado da xurisdición de Esmelle; Xulgado da Superintendencia da Real Casa da Moeda de Xuvia; Xulgado da xurisdición de Mabegondo; Xulgado da xurisdición de Mandiá; Xulgado da xurisdición de Meroi e coutos agregados; Xulgado da meirindade de Moeche; Xulgado da vila de Mugardos; Xulgado da xurisdición de Naraío; Xulgado da vila e xurisdicción de Neda e couto de Narón; Xulgado da vila de Ortigueira/ Xulgado de primeira instancia do partido de Ortigueira; Xulgado da xurisdición de Oza; Xulgado da vila de Pontedeume; Xulgado da vila das Pontes de García Rodríguez; Xulgado da meirindade e marquesado de San Sadurniño e couto de Santa María do Monte; Xulgado do couto de San Xoán de Filgueira; Xulgado da xurisdición de Serantes e couto de Serantellos; Xulgado da xurisdición de Trasancos e dos coutos de Barcia, Vilar e Lourenzá; Xulgado da xurisdición do Val e coutos de Vilacornelle e Baltar; Xulgado da xurisdición de Vilamourel; Xulgado da xurisdición de Xuvia; Rexistros documentación notarial