Este órgano xurisdicional foi creado pola Lei do 9 de febreiro de 1939. Nela declarábase a responsabilidade política, tanto de persoas físicas como xurídicas, que desde outubro do ano 1934 ata o 18 de xullo de 1936, contribuíran á subversión. Despois da ultima data tamén incorrían en responsabilidade os que se opuxeran ao Movemento Nacional.
A Lei establece tres tipos de sancións:
- Restritivas de actividades ou traballos. Podía ser unha inhabilitación absoluta ou especial.
- Limitadoras da liberdade de residencia. Podía ir desde o desterro no estranxeiro, ás posesións africanas ou a outra localidade dentro da península.
- Económicas. Multas ou perdas de bens totais ou parciais.
En casos excepcionais podía proporse ao Goberno a perda da nacionalidade española.
Dentro das súas esferas competenciais, esta materia lles correspondía a:
- Tribunal Nacional de responsabilidades políticas.
- Á Xefatura Superior Administrativa.
- Aos tribunais rexionais
- Aos xulgados de instrución Provinciais
- Ás Audiencias
- Aos xulgados civís especiais
Os tribunais rexionais créanse en todas as capitais de provincia nas que exista unha audiencia provincial ademais de en Bilbao, Ceuta e Melilla.
Estes tribunais rexionais estarán compostos polo presidente, que será un xefe do exército, por un funcionario da carreira xudicial, con categoría non inferior á de xuíz de ascenso, e po un militante de Falange Española Tradicionalista y de las JONS coa carreira de avogado.
As súas competencias están establecidas no artigo 26 e en xeral se encargaban da supervisión dos expedientes en tramitación, ditar a sentenza e a súa execución, axiña fose firme.
Esta xurisdición especial foi modificada pola Lei de 19 de febreiro de 1942, que practicamente pon fin a estes tribunais, xa que a meirande parte das competencias se traspasaron ás audiencias provinciais e xulgados de primeira instancia e instrución.
Finalmente, se suprime de xeito definitivo polo Decreto de 13 de abril de 1945.
Historia archivística
Procedentes do Arquivo Territorial Xudicial da Coruña, os expedientes deste tribunal ingresaron mesturados cos correspondentes ao Xulgado de Primeira Instancia e Instrución Número 2 da Coruña.
Alcance e conteúdo
Peza número 200 de actuacións para facer efectivas as sancións impostas por responsabilidade política a Santiago Casares Quiroga, recibida da Audiencia Provincial da Coruña - (1938-08-24. A Coruña- 1940-05-11. Madrid) - (106 follas) - (Dixitalización 1)
Rolo de expediente número 5/1938 instruído polo Xulgado de 1ª Instancia e Instrución número 2 da Coruña por orde da Comisión Provincial de Incautación de Bens da provincia - (1939-09-14. A Coruña-1966-12-03. Madrid) (82 follas) - (Dixitalización 2)
Peza número 305 instruída para facer efectiva a sanción económica. Expediente número 5 sobre embargo de bens por aplicación do Decreto número 108/1936. Inclúe inventario de bens embargados (1936-11-16. A Coruña- 1944-01-17. A Coruña) (282 follas) - (Dixitalización 3)
Peza número 305 instruída para facer efectiva a sanción económica. Títulos de herdanza: compravenda, declaración de herdeiros, escritura de hipoteca e recibos de familia Salgado Ferreiro (1852-08-14. A Coruña- 1920-08-28. A Coruña).- (1940-06-10. A Coruña) (97 follas) - (Dixitalización 4)
Autos de tercería de mellor dereito que demanda Asunción Sanjurjo Flórez, condesa de Torre Penela e outros, sobre devolución de documentos incorporados á causa de incautación, e devolución de cantidade por venda de propiedades da condesa en Malpica, realizada por Casares Quiroga como o seu administrador.- (1938-12-30. A Coruña- 1941-05-14. A Coruña) (Inclúe escritura de compra-venda e certificado de defunción e testamento da condesa) (186 follas) - (Dixitalización 5)
Autos de tercería de dominio que solicita Julio Wonemburger Canosa sobre accións da sociedade Parisiana S.A. que se embargaran como propiedade de Santiago Casares Quiroga e que o demandante proba que lle foran cedidas en 1930. (1940-11-18. A Coruña- 1942-10-20. A Coruña). Inclúe probas documentais e periciais.- (95 follas) - (Dixitalización 6)
Peza número 200 de actuacións para facer efectivas as sancións impostas a Santiago Casares Quiroga remitida pola Audiencia Provincial da Coruña ao Tribunal Nacional de Responsabilidades Políticas - (1944-08-07. A Coruña- 1945-11-22. A Coruña) -Inclúe descrición de bens embargados.- (206 follas)- (Dixitalización 7)
Documentación relacionada
Unidades de descripción relacionadas
Unidades de descripción relacionadas: ARG/Goberno Civil/ Fichas de control de expedientes de Orde Pública/ Casares Quiroga, Santiago Localización (Código de archivo): ES.GA.15030.ARG Código/s de referencia/signaturas: 34350-477 Santiago Casares Quiroga