Cofradía de San Xiao de Santiago de Compostela

Referencia

• ES.GA.15078.AHDS/20.2.

Título

• Cofradía de San Xiao de Santiago de Compostela

Fecha de creación

• 1464-01-01 / 1642-12-31. 1464 a 1642

Nivel de descripción

• Fondo

Historia institucional/Reseña biográfica

• Tratábase dunha cofradía de carácter gremial, composta de ferreiros, cerraxeiros, picheleiros e espadeiros e instituída, en orixe, na igrexa de San Fins de Solovio. De aí que nas súas propias constitucións reciba ás veces o nome de cofradía de San Xiao dos ferreiros ou de San Xiao dos espadeiros.

Alcance y contenido

• A pesares de que a documentación das diversas cofradías instituídas en cada unha das parroquias do Arcebispado foi custodiada polos rectores da parroquia antes da súa remisión ao Arquivo Histórico Diocesano de Santiago, cada unha delas podería constituir, propiamente, un fondo individualizado. Lembremos que cada unha conta cos seus propios órganos de goberno (cabidos e xuntas) e se administra dun xeito independente contando para facelo, non só cunha normativa propia (constitucións e ordeanzas), senón coas súas particulares vías de financiamento (caridades, esmolas, censos...). A estreita imbricación coa vida parroquial e o papel que nesta ten o párroco, fan que a súa figura, estea presente en case tódalas funcións das cofradías (o rector tiña dereito a exercer as funcións eclesiásticas, parroquiais ou non, nas capelas de cofradías establecidas na súa igrexa ou nas dependentes dela, mais non nas erixidas en igrexas independentes); este foi o motivo polo que se optou por consideralas a todas, en conxunto, como un único subfondo dentro de cada fondo parroquial concreto. Así, as cofradías en igrexas ou oratorios independentes do párroco podían ter reunións, administrar e dispor dos seus bens, celebrar misas, facer procesións, espor reliquias de Santos... competencias moitas delas do párroco, mais non esclusivas del (abondan neste particular a Sagrada Congregación do Concilio nas súas disposicións de 10 de decembro de 1703 e de 25 de xuño de 1864, e a Sagrada Congregación de Indulxencias nas de 20 de xullo de 1868, 7 de xuño de 1842, 18 de novembro de 1842, 22 de agosto de 1842 e 10 de xuño de 1864). Esto permite unha maior intelixibilidade non somentes do cadro de clasificación, senón do de organización de fondos, que xa de por sí conta cun elevado número deles (neste arquivo gárdanse máis dun milleiro de parroquias, tratadas cada unha delas con rango de fondo. O "Diccionario de Ciencias Eclesiásticas: Teología Dogmática y Moral, Sagrada Escritura, Derecho Canónico y Civil, Patrología, Liturgia, Disciplina Antigua y Moderna, Historia Eclesiástica, Papas, Concilios, Santos, Órdenes Religiosas, Cismas y Herejías, Escritores, Personajes Célebres, Arqueología, Oratorio Sagrada, Polémica, Crítica, Misiones, Mitología, Errores Modernos, etc, etc y principalmente cuanto se refiere a nuestra España", define as cofradías como a reunión dun determinado número de fieis para adicarse en común ao exercicio de obras piadosas e de caridade. Teñen sempre un Santo por padroeiro, ao culto do que se consagran e no nome do cal exercen actos de piedade e beneficencia. Por outra banda, o "Diccionario de Términos de Historia de España" considera as cofradías como asociacións voluntarias de individuos unidos por un vencello de caridade ou irmandade, con fins relixiosos e benéficos e, ás veces, de tipo profesional, corporativo, veciñal, etc. Xurdiron na Idade Media como instrumento na loita contra as herexías, tentando uniformar o culto en torno a devocións concretas e seguindo os pasos das ordes de predicadores. Na Península Ibérica comenzou este movemento fundacional no mundo urbano, agrupando aos profesionais que realizaban distintas tarefas dentro dun mesmo sector produtivo, introducíndose posteriormente no rural. No caso da cidade de Santiago, por exemplo, J. Armas Castro afirma que foi entre 1250 e 1350 cando deberon fundarse a maior parte. Algunhas delas, como a que nos atinxe agora, estiveron instituídas nalgunha das capelas da Catedral de Santiago. O espíritu destas institucións perdura ate a actualidade, pero reducida a súa actividade case que exclusivamente á preparación de certas funcións de carácter festivo. Noutros casos trasmutáronse en obras pías ou fundacións. Esta degradación progresiva comenza a finais do XVIII cos intentos lexislativos de amortizar os seus bens (R. D. de 9 de outubro de 1798 sobre estinción de vales reais, establecendo o alleamento de tódolos bens raíces de hospitais, casas de misericordia, de reclusión e espósitos, cofradías, memorias, obras pías e padroados de legos), que se aceleraron coa chegada das sucesivas desamortizacións do século XIX. Neste, Espartero suprimiunas, aínda que rexurdiron mais pasando os seus compoñentes a oporse ao pago das cuotas ou caridades en moitas ocasións. Estes e outros problemas condicionaron o seu funcionamento posterior, ligados ao progresivo declive da relixiosidade popular ata os nosos días. Pilar Gay Molíns aplícalle, acertadamente, ás cofradías un cadro de clasificación de fondos propio, xa que, como dixemos teñen personalidade xurídica propia. O seu estudo, tomado como punto de partida, foi aplicado en certa medida á realidade concreta dos fondos deste arquivo, xurdindo series novas e non aparecendo outras.

Existencia y localización de copias

• Existencia de copias: No existen copias