Venda outorgada por Elvira Menéndez cos seus fillos, Gonzalo López e Roi Peláez, ao abade do mosteiro de Melón, Pedro, do casais de Fornelos, de Lavandeira e do monte de Abeleda, e do casal e monte de Faramontaos, por oitocentos dez soldos, e coa condición de ter ditas herdades ela e o seu fillo Gonzalo mentres vivan
O mosteiro cisterciense de Santa María de Melón foi fundado na primeira centuria do século XII por uns monxes procedentes de Claraval guiados polo abade Xiraldo. Deste este mosteiro expandirase posteriormente a orde do Císter ata os cenobios de San Clodio e de Santa María da Franqueira. Melón gozou de numerosas doazóns e privilexios reais sobre todo por parte dos monarcas Afonso VII, Fernando II e Afonso IX, e no século XIII chegou a ser un dos mosteiros máis importantes de Galicia. Ademais de contar con donativos de particulares, os monxes de Melón tamén se adicaron a mercar terras e destacaron na viticultura. O cenobio tiña propiedades por todo o sur de Galicia abarcando ata a ría viguesa. En 1176 Santa María de Melón acadou o reguendo de Vigo e os relixiosos deste cenobio foron unha peza fundamental na fundación da cidade olívica. Con todo o mosteiro tivo a maior parte das súas propiedades territoriais na súa contorna, tanto na Serra do Suído coma no Ribeiro, onde se afanaron na explotación dos viñedos. Ao longo do Medievo Santa María de Melón mantivo conflitos coas vilas de Ribadavia e Monterrei pola disputa de bens e beneficios. Xa na Baixa Idade Media os monxes litixiarán cos nobres das casas de Soutomaior e Sarmiento. En 1506 incorporouse á Congregación de Castela. Neste caso a incorporación non supuxo a decadencia do mosteiro, que seguiu sendo un dos máis destacados da Península. Coa Desamortización do século XIX desapareceron os seus numerosos bens.
Historia archivística
Este fondo ingresou no arquivo procedente da Delegación de Facenda en 1943. Forma parte dos documentos fundacionais do Arquivo Histórico Provincial de Ourense e procede das institucións relixiosas desamortizadas no século XIX. Trala Desamortización os arquivos das institucións relixiosas ingresaron no Arquivo Histórico Nacional pero unha boa parte dos fondos monásticos ourensáns permaneceu nas dependencias provinciais de Facenda e pasou a constituír a documentación fundacional do arquivo.