Pazo de Pastoriza

Referencia

• ES.GA.15030.ARG/2.1.2.14.

Título

• Pazo de Pastoriza

Data de creación

• 1393-01-01 / 1964-12-31. 1393 a 1964

Nivel de descrición

• Fondo

Volume e soporte da unidade de descrición

• 105 Unidade(s) de instalación

• Sánchez Seoane ‌

Historia institucional/Reseña biográfica

• A mediados do século XVII, María Ares de Parga, dona dos coutos de Mende e Bacín, de varias sinecuras, de bens preto de Betanzos, especialmente no concello de Abegondo, fai vínculo dos seus bens. Unha das súas descendentes, María de Parga Limiñón, casou con Antonio Bugueiro de Parga, fillo de Marcos Bugueiro de Parga. Por este matrimonio incorpórase o patrimonio do vínculo de San Pantaleón das Viñas, en Paderne, creado en 1680 pola muller de Marcos Bugueiro. A filla de María de Parga e de Antonio Bugueiro de Parga, Mencía Tomasa Bugueiro, casou en 1696 con Andrés de Castro Tobar (1672-1702). Con este matrimonio únese a casa de Pastoriza coas de Aián-Vilagudín. Incorporan deste xeito o patrimonio dos sucesores de Domingo de Castro e dos De Miranes-Villardefrancos, con bens fundamentalmente na Coruña e a súa bisbarra. Como era o caso do pazo de Vilagudín en Santa María de Vigo. Con este matrimonio, ademais, incorpórase á familia o apelido Castro. O fillo de Mencía Tomasa Bugueiro e de Andrés de Castro, Manuel Antonio de Castro, casou con María Josefa Varela Gil, morta en 1770. Ela era a herdeira do vínculo da casa do Val, fundado en 1610 polo comisario Lope Varela. Con este matrimonio achéganse á familia propiedades no concello de Lalín e nas comarcas da Ulloa e do Ribeiro. Sucede no vínculo Antonio María de Castro Varela, que casou en 1759 con Juana Tobar y Ribera. Con este matrimonio seguen incorporándose vínculos e patrimonio á familia. En concreto, achéganse neste momento os correspondentes ás casas de Parada e Paderne. Ela era filla de Antonio Jacinto Tobar. O seu avó, do mesmo nome e que tiña, entre outros, o vínculo do cardeal Fernán Yáñez Vaamonde, casou con Petronila Bermúdez de Castro, da casa de Paderne, neta de Francisco Bermúdez de Castro e de Margarita Niveiro Sanjurjo, que achegou á familia os bens correspondentes á casa de Parada. Con esta unión incorporáronse unha grande cantidade de propiedades. A casa de Paderne tiña o núcleo fundamental das súas propiedades en Betanzos e municipios limítrofes, mentres que a de Parada posuía o groso do seu patrimonio na comarca de Ordes. O neto de Antonio María de Castro e de Juana Tobar, Manuel de Castro Tobar (1796-1894), casou con Micaela de los Santos Piñeiro, filla do marqués de Bendaña. Este dooulle os bens correspondentes á torre do Monte en Padrón e os coutos de Dodro e Lestrove, que tras a súa morte herda o seu fillo, Antonio de Castro Piñeiro.

Historia arquivística

• Descoñecemos as vicisitudes polas que pasou este fondo ata a súa adquisición por este arquivo. Había indicios dunha organización por zonas xeográficas, fundamentalmente parroquias, que se realizara na época de Antonio Agustín de Castro Tobar y Piñeiro, segundo un arranxo realizado no arquivo entre 1855 e 1856. Estaría depositado nalgunha das casas que posuía a familia.

Alcance e contido

• O fondo do pazo de Pastoriza abrangue un período cronolóxico entre os anos 1393 e 1964. En canto ao seu ámbito xeográfico, esténdese principalmente pola provincia da Coruña, especialmente nos municipios limítrofes cos da Coruña, Betanzos e Ordes. Tamén hai documentación dalgúns concellos lucenses (como Guitiriz, Pantón ou Friol), ourensáns (como Cenlle) ou pontevedreses (como Marín ou Agolada e principalmente Lalín). O volume documental está bastante repartido entre as distintas casas, aínda que se podería afirmar que as de Pastoriza e Paderne son as que xeraron máis documentación. En todas elas hai información sobre o seu arquivo, con pistas sobre organizacións anteriores, ademais de información xenealóxica, xa que apareceron árbores xenealóxicas, expedientes de vínculos, etc; pero destacan polo seu volume, como é usual nestes arquivos familiares, as series representativas da súa actividade na xestión do patrimonio, como escrituras de compravenda, foros, arrendamentos, libros cobradores, etc. En canto a fundacións de obras pías, tamén hai abundante documentación de calquera das casas que forman o fondo. Especial mención merece a de Paderne. Por último, sinalemos que neste fondo abondan os arquivos individuais de personaxes importantes en cada momento, fundamentalmente nas casa de Pastoriza e de Paderne, aínda que, agás algunhas excepcións, se conserva escasa documentación de cada individuo.

Condicións de acceso

Descrición condicións de acceso:

• En xeral libre, agás para a documentación que pola súa data aínda estea protexida, segundo establece a diferente normativa, especialmente a Lei 16/1985, do 25 de xuño, do patrimonio histórico español, nos artigos 62 e 57.a, e o artigo 82 da Lei 8/1995, do 30 de outubro, do patrimonio cultural de Galicia.

Normativa:

• Trátase de documentación pública de titularidade autonómica. Ao seren depositados no ARG, os documentos que integran o fondo adquiren a condición de bens de interese cultural, tal e como estipulan, respectivamente, os artigos 50 da Lei 8/1995, do 30 de outubro, do patrimonio cultural de Galicia, e o 60 da Lei 16/1985, do 25 de xuño, do patrimonio histórico español. Así, pasan a gozar do réxime de protección que as ditas normas establecen para estas categorías de bens culturais.

Condicións de reprodución

Condicións de reprodución:

• Os límites de reprodución desta documentación veñen dados tanto polo seu estado de conservación (cando este non sexa bo, aínda que non é o caso da meirande parte do fondo) como polas condicións de acceso. Tendo en conta a segunda opción, son reproducibles todos os documentos susceptibles de consulta, co pagamento previo das taxas sinaladas na lexislación vixente. Igualmente, a publicación dunha reprodución debe ser autorizada e está suxeita ao prezo público establecido.

Lingua:

• Spanish; Castilian

• Galician

• Latin

Escritura:

• Gótica
• Humanista
• Procesual
• Procesual encadeada

Características físicas

Estado de conservación:

• Bo

Descrición do estado de conservación:

• Basicamente, documentación textual manuscrita en papel e, eventualmente, en pergameo.

Existencia e localización de copias

• Existencia de copias: Non existen copias
  

Unidades de descrición relacionadas

• Unidades de descrición relacionadas: Existen preitos do fondo da Real Audiencia de Galicia que teñen como demandantes ou demandados a membros desta familia. Tamén está intimamente relacionado co fondo dos Pardo de Andrade, sucesores en boa parte dos bens desta parte da familia, como sucesores de Tomás Lareo Janeiro, un dos fillos de Antonio de Castro Piñeiro. Igualmente está moi relacionado co fondo de torre Xunqueira, xa que unha das casas do pazo de Pastoriza, a de torre do Monte, forma parte doutra do de torre Xunqueira, a dos marqueses de Bendaña.