Instituto de Ensino Medio Xelmírez I de Santiago de Compostela
Data de creación
1845-01-01 / 1999-12-31. 1845 a 1999
Data de acumulación
1845-01-01 / 1999-12-31. 1845 a 1999
Nivel de descrición
Fondo
Volume e soporte da unidade de descrición
1276 Unidade(s) de instalación
Historia e alcance
Historia institucional/Reseña biográfica
O Instituto de Ensino Medio de Santiago creouse na capital compostelá en 1845 como consecuencia da promulgación do Plano de Estudos do ministro Pidal mediante Real Decreto de 17 de setembro dese ano, no que se dispón a existencia dun Instituto Superior de Ensinanza ou Facultade de Filosofía para impartir ensino medio en tódolos centros universitarios.
O seu nacemento vén, pois, moi vinculado á existencia da Universidade de Santiago, relación moi estreita que perduraría co paso dos anos adquirindo o Instituto carácter de institución agregada ou antesala dos estudos superiores impartidos na cidade.
A súa primeira sé sería o colexio de San Xerome, no cal permanecería ata 1847 cando é trasladado á Casa da Compañía ou exercitantes en Mazarelos. Neste lugar, compartido ata 1869 co Arcebispado de Santiago e coa Universidade ata 1910, permanecería ata 1965 en que se traslada ó antigo cuartel de San Caetano (actual sé dos Servizos Centrais da Xunta de Galicia) onde compartiu de novo instalacións coa Escola de Xordomudos, co Hospital Militar e co colexio de E.X.B. "Pío XII". Por último, en 1985 pasa a asentarse no actual edificio construído para Instituto, por primeira vez ex-processo para ese fin, en Poza do Bar.
O seu nome variou en función dos diversas disposicións lexislativas: Instituto Superior ou Facultade de Filosofía (1845-1847), Instituto agregado á Universidade (1847-1857), Instituto de Segunda Ensinanza de Santiago (1857-1901), Instituto Xeral e Técnico (1902-1925), Instituto Nacional de Segunda Ensinanza (1926-1953) co engadido de Arcebispo Xelmírez dende 1942, Instituto Nacional de Ensinanza Media Arcebispo Xelmírez (1953-1970), Instituto Nacional de Bacharelato Arcebispo Xelmírez (1970-1980) e Instituto de Bacharelato Arcebispo Xelmírez dende 1980.
En canto á súa evolución interna cabe sinalar a división do Instituto de Santiago en 1940, por razóns educativas de separación de sexos, coa creación dun novo centro de ensino medio para acoller ás súas alumnas e que tería en San Xerome a súa primeira sé fundando o denominado colexio Rosalía. Non obstante, o Instituto volvería acoller alumnado feminino de novo dende 1973 a pesares de que oficialmente aínda non tiña o título de mixto.
Ó mesmo tempo, o seu traslado de San Caetano a Poza do Bar en 1985 e o crecente número de alumnos, propiciou o nacemento dun segundo centro homónimo, o Xelmírez II, con carácter independente respecto ó primeiro.
Ó longo da súa historia exerceu unha notable influencia sobre outros moitos colexios privados das provincias de A Coruña e Pontevedra que se adscribiron ou incorporaron ó Instituto de Santiago. Este proceso xa se iniciaría en 1849, ano no que xa se incorporaron un colexio de Coruña e outro de Ferrol contabilizándose ata 1964 un total de 45 colexios dependentes (entre eles 20 de Santiago, 6 de Noia, 3 de Ferrol, 3 de A Coruña, 2 de Padrón, 2 de Cee, 1 de Betanzos, 1 da Pobra do Caramiñal, 1 de Pontevedra e 1 de Lalín).
No período 1849-1936 o Instituto santiagués exercía unha auténtica tutela sobre eses colexios xa que os alumnos destes centros eran examinados de ingreso e a fin de curso por profesores do Instituto e os seus profesores seguían as programacións didácticas dos seus catedráticos.
Nos anos do franquismo, a implantación en 1960 dos colexios libres adoptados (CLAS) e das seccións delegadas de institutos, antecedentes ambos de moitos institutos de bacharelato posteriores, propiciou que o Instituto de Santiago continuara ese proceso de influencia expansiva a diversos centros destas características exercendo dirección académica sobre os mesmos, se ben con predominio das funcións burocrático-administrativas sobre as estritamente educativas. Tal é o caso dos CLA de Ordes, incorporado en 1963, Melide e Padrón, en 1967, Colexio Galaxia de Ribeira, en 1968 e CLA de Arzúa, en 1969.
Así mesmo, e ata 1995, tamén terán a categoría de centros adxuntos os colexios María Inmaculada de Silleda e os santiagueses Nosa Señora da Asunción, Minerva (Peleteiro), Alca e LaSalle.
Historia arquivística
O arquivo do Instituto Xelmírez, como non podía ser doutro xeito, sufriu as vicisitudes da historia administrativa do centro: tal é o caso dos diversos cambios de sé co conseguinte traslado da documentación de arquivo ás novas dependencias así como as súas divisións internas e as incorporacións e adscricións doutros centros educativos á institución.
Condicións de acceso
Lingua:
Spanish; Castilian
Galician
Escritura:
Humanista
Mecanografiada
Características físicas
Material no que se rexistra a información:
Papel
Documentación relacionada
Existencia e localización de copias
Existencia de copias: No existen copias
Unidades de descrición relacionadas
Unidades de descrición relacionadas: - Arquivos de diversos colexios privados e institutos das provincias de Coruña e Pontevedra que foron incorporados ó instituto de Santiago a partir de 1849.
- Arquivo do Instituto Rosalía de Castro de Santiago de Compostela.
- Arquivo do Instituto Xelmírez II.
- Arquivo Histórico Universitario de Santiago.