Xulgado de Primeira Instancia e Instrución de Ribadeo

Referencia

• ES.GA.27028.AHPLU/1.1.3.XPIRi.

Título

• Xulgado de Primeira Instancia e Instrución de Ribadeo

Data de creación

• 1933 / 1957 (predomina 1933 / 1945)

Nivel de descrición

• Fondo

Volume e soporte da unidade de descrición

• 32 Caixa(s)
• 4,6 m.

• Xulgado de Primeira Instancia e Instrución de Ribadeo (Lugo, España) ‌

Historia institucional/Reseña biográfica

• A instauración dos xulgados de primeira instancia e instrución iníciase no período das Cortes de Cádiz ao establecer a Constitución de 1812, no seu artigo 273, que en cada xulgado de cabeza de partido xudicial haberá un xuíz de letras. Posteriormente, o Decreto do 9 de outubro de 1812, que aproba o Regulamento das Audiencias e Xulgados de Primeira Instancia, incide na distribución de partidos onde exercerá un xuíz letrado de primeira instancia. A Orde das Cortes do 2 de maio de 1813 recalca a maneira en que se deben distribuír os partidos xudiciais. Tanto a Deputación Provincial como a Real Audiencia de Galicia realizaron unha proposta de división xudicial que incluía o partido de Ribadeo. A instauración do absolutismo en 1814 leva a supresión das medidas reformadoras, polo que a demarcación xudicial non se volve a propoñer ata a instauración do Trienio Liberal. A Orde das Cortes do 29 de xuño de 1821 mantén en Galicia a división dos 47 partidos xudiciais efectuada en 1813. Novamente a restauración absolutista de 1823 elimina os partidos xudiciais. As reformas do período liberal establecen o Real Decreto do 30 de novembro de 1833, que divide o territorio en provincias para atribucións administrativas, militares, xudiciais e facendísticas. Posteriormente, o Real Decreto do 21 de abril de 1834 divide as provincias en partidos xudiciais, un dos cales é o de Ribadeo. O artigo 8 do Real Decreto do 16 de xullo de 1892 suprime o xulgado de Ribadeo que cesará nas súas funcións o 30 de xullo de 1892. Posteriormente, a Lei do 20 de agosto de 1896 e a Real Orde do 21 de agosto de 1896 autorizan o seu restablecemento, cuxo mantemento estará a cargo da Deputación ou Concello. O Real Decreto-Lei do 17 de decembro de 1926 establece as pautas para unha nova planta xudicial que culminará no Proxecto de demarcación xudicial do territorio da Audiencia Territorial da Coruña de 1927. Neste proxecto debateuse incorporar ao partido de Mondoñedo o xulgado de Ribadeo. Finalmente, mediante o Decreto 3388/1965, do 11 de novembro, polo que se modifica a Demarcación Xudicial, o partido xudicial de Ribadeo é incorporado á xurisdición de Mondoñedo. En canto ás competencias xudiciais destes organismos, o Decreto do 9 de outubro de 1812, que aproba o regulamento das Audiencias e Xulgados de Primeira Instancia, sinala que o xuíz letrado de primeira instancia coñecerá causas civís e criminais en primeira instancia, excepto as que coñezan os alcaldes dos pobos (demandas civís de menor contía e os xuízos verbais de faltas pero con previsión dos xuíces de partido) e as que se reservan aos tribunais especiais. O Real Decreto do 21 de abril de 1834 establece o cesamento das funcións xudiciais dos alcaldes ordinarios, que deberán remitir os procesos xudiciais aos xuíces letrados das cabezas de partido. O Regulamento provisional de Administración de Xustiza de 1835 sinala as competencias dos xuíces letrados de primeira instancia, que son os únicos que coñecen no seu partido en primeira instancia todas as causas civís e criminais (incluídos os suprimidos casos de corte), con excepción dos xuízos verbais. O Regulamento do 1 de maio de 1844 dos Xulgados de Primeira Instancia concreta determinadas funcións. A Lei Provisional sobre Organización do Poder Xudicial do 15 de setembro de 1870 propoñía dividir o territorio para efectos xudiciais en distritos, partidos, circunscricións e termos municipais. En cada partido habería polo menos un tribunal de partido, que estaría formado por tres xuíces e en cada circunscrición un xuíz de instrución. Os tribunais de partido non chegaron a establecerse e mediante a Circular do 30 de setembro de 1870 atribúese aos xuíces de primeira instancia as funcións que a lei de 1870 asignaba a estes tribunais. Por tanto, estes xuíces en materia civil coñecen en primeira instancia os xuízos que expresamente lle atribúen as leis, así como as apelacións verbais; mentres que na orde penal instrúen os sumarios das causas criminais que se sentencian nunha instancia superior e ademais coñecen en única instancia e en xuízo oral e público os delitos aos que a lei impón como máximo unha pena correccional (isto é segundo os casos, un máximo de prisión de seis anos) e resolven as apelacións dos xuízos de faltas das xuíces municipais. A Lei do 14 de outubro de 1882, adicional á orgánica do poder xudicial, incide nestas atribucións. Posteriormente diversas reformas do artigo 14 da Lei de Axuizamento Criminal de 1870 (como a Lei 3/1967, do 8 de abril, sobre modificación de determinados artigos do Código penal e da Lei de Axuizamento Criminal) onde se definen as súas atribucións atribúenlle os delitos castigados con penas non superiores a arresto maior, privación do permiso de conducir ou multas que non excedan dunha determinada cantidade, así como o coñecemento e sentenza de xuízos de faltas ou delitos leves. Outra función xurisdicional exercida é a de Responsabilidades Políticas, que se instaurou durante a ditadura franquista para desmantelar o sistema político anterior e represaliar ás persoas e organizacións que apoiaran a República, e que era exercida polos xulgados instrutores provinciais. Estes xulgados especiais son suprimidos pola Lei de Reforma de Responsabilidades Políticas do 19 de febreiro de 1942, sendo asumidas as súas funcións polos xulgados de primeira instancia e instrución.

Historia arquivística

• A documentación deste fondo xudicial custodiábase nas dependencias do Edificio Xudicial de Mondoñedo. A necesidade de espazo e o interese por conservar a documentación de carácter histórico motivou que se depositase no ano 2014 no Arquivo Xudicial Territorial de Lugo.

Alcance e contido

• O período temporal que abarca o fondo sitúase na súa maior parte na primeira metade do século XX. Predominan as causas civís (procedementos en primeira instancia e apelacións). Esta documentación xudicial orixina unha importante fonte de información para a investigación histórica en diferentes ámbitos como a emigración ou a vida cotiá dos concellos que conforman o antigo partido xudicial de Ribadeo. Así mesmo, os procedementos civís poden servir de proba de dereitos, por exemplo, nos asuntos relacionados coa propiedade da terra.

Condicións de acceso

Descrición condicións de acceso:

• A documentación é de acceso libre, segundo o artigo 57 da Lei 16/1985 de Patrimonio Histórico Español (supera o límite de 50 anos desde a data do documento que determina a lexislación para a súa consulta pública) e o artigo 23 da Lei 7/2014 de arquivos e documentos de Galicia.

Condicións de reprodución

Condicións de reprodución:

• Os prezos están suxeitos ao Decreto 219/2011, do 17 de novembro, polo que se fixan os prezos públicos e as normas dos servizos de reprodución prestados nos arquivos xestionados pola Xunta de Galicia. A prestación do servizo quedará condicionada ao estado de conservación dos fondos.

Unidades de descrición relacionadas

• Unidades de descrición relacionadas: No arquivo dos xulgados de Mondoñedo custódiase a documentación posterior a 1945. Por outra banda, os sumarios que se sentenciaban na Audiencia Provincial provenientes do Xulgado de Instrución de Ribadeo poden consultarse no Arquivo Histórico Provincial de Lugo (1945-1962) e no Arquivo Xudicial Territorial de Lugo.