No existen copias
Da expropiación para a rúa "Conde de Vallellano". Acompaña: croquis e notas.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, n a Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Cap itán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e cr imininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En out ubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas es cribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figu ra na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Aco r do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pe quenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xu lgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as compete ncias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulg ado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñec ía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va llado lid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, eléva se progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínd a q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas fac ultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o terr itorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas el as, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais e n consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida- lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existenci a da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodi o u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a respons ab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loc a l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Dom in go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en difere ntes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto a lgúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondic onada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limtándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Dire ctor: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedr o López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castañ o, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares, Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboraci ón de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Cas taño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos , Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental ( por series de actividad) 2. Catálogo documental (po r escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as parte s como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para d e limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as se g uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, L eg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérv anse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxa se: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monas terios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documenta ción de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción J ulve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente d e monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I ., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La C oruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Histor ia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en e l Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Dip utación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los c oncejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "J osé Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de l a documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Arch ivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en l a segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide " de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fon dos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Rev ista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Sant iago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archiv o del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Composte la : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galic ia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157-172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MART INEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jor nadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx.349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pit a (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La C oruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Par do de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia". Boletín de la Comisión P rovincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967-1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Rea l Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derech o, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". D ereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacríle gos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Dere cho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lex islación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, L ei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILA CIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Aud iencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de ide n tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: " La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Albalaes
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
V. A. REGISTRO Nº 56.
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñ n a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
CONTINÚA EN LEGAJOS 1775-A Y 1775-B CONTINÚA EN LEGAJO 1775.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Este expediente comprende múltiples sub-expedientes soltos que se corresponden cos diferentes bens apeados.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, n a Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Cap itán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e cr imininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En out ubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas es cribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figu ra na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Aco r do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pe quenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xu lgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as compete ncias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulg ado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñec ía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va llado lid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, eléva se progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínd a q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas fac ultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o terr itorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas el as, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais e n consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida- lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existenci a da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodi o u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a respons ab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loc a l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Dom in go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en difere ntes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto a lgúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondic onada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Dire ctor: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedr o López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castañ o, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares, Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboraci ón de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Cas taño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos , Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental ( por series de actividad) 2. Catálogo documental (po r escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as parte s como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para d e limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as se g uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, L eg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérv anse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxa se: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monas terios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documenta ción de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción J ulve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente d e monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I ., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La C oruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Histor ia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en e l Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Dip utación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los c oncejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "J osé Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de l a documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Arch ivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en l a segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide " de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fon dos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Rev ista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Sant iago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archiv o del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Composte la : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galic ia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157-172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MART INEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jor nadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx.349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pit a (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La C oruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Par do de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia". Boletín de la Comisión P rovincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967-1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Rea l Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derech o, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". D ereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacríle gos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Dere cho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lex islación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, L ei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILA CIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Aud iencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de ide n tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: " La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Albalaes
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
MAL ESTADO DE CONSERVACIÓN.
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
No existen copias
RELACIONADO CON EL PLEITO DE 1633 ENTRE DOÑA PETRONILA SOTELO Y TABOADA CON DON ANTONIO DE RIBERA Y ULLOA, SOBRE MISIÓN EN POSESIÓN Y PARTIJA DE BIENES (LE GAJO 23328/49).
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
INCOMPLETO.INCLUYE COMO CUBIERTA UNA PÁGINA DE UN CÓDICE EN CASTELLANO, PRO BABLEMENTE DEL SIGLO XIV.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
SE TRATA DE LOS AUTOS DE PRÓRROGA DEL PLAZO PARA LA REALIZACIÓN DEL APEO.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
SE TRATA DE LOS AUTOS DE PRÓRROGA PARA LA REALIZACIÓN DEL APEO.
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
SE TRATA, EN REALIDAD, DE UNOS AUTOS PREVIOS A LA REALIZACIÓN DEL APEO.
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la época y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estructura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino por sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na imprenta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xeneral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unha delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento (a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías ( Taboada e Valado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador /Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acordo, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxime, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o territorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelación, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno das xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas. As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Valladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda que nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou desterro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pena de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 de xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unha e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambio radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, téndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Galicia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do que constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodiou en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsabilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentres que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un local, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domingo da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fraccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axeitadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún destes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
Tipo de copia: Copia
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Audiencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que sufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido ás pésimas condicións de instalación que durante séculos sufriron os documentos.
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático: Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realización: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº de registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Particulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG: F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; introducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; revisión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental ( topográfico) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible atopar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para delimitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesados que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seguintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg. 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e conventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou recollidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s. a Catálogo de libros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII-XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-geográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980. A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de clero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de personas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes documentais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-103 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gallega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS ROEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno en la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. Madrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Galicia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen (1480-1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. "Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santiago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972-73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedimentos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del siglo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19- 28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galicia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comitentes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Coruña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LOPEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivística. Vitoria-Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Real Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 1996. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospedajes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Eliminaciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vol. XLII, páx. 157-172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justicia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administración Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, páx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia", in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 1989, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorado de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apuntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. Documentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967-1970, VIII, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la práctica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia del Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245- 273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". Estudios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Pedro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Problemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Computense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de muerte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Moderna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
ES UN TRASLADO REALIZADO A PETICIÓN DEL LICENCIADO DON JOSÉ DE LA PEÑA, AB OGADO Y RELATOR DE LA REAL AUDIENCIA, BENEFICIARIO DE LA DONACIÓN , QUE LE HIZO EL CONDE DE LEMOS, DE LA SINECURA Y RENTAS DE DICHO COTO. INCOMPLETO.
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Albalaes
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
O tribunal que é recoñecido oficialmente como Audiencia Real cara 1514 exer cerá, a través das súas salas ou en pleno, as competencias de carácter gobernativo e xudicial que as normas da Coroa lle outorgan e as sucesivas ordenanzas lle recoñecen.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodiou en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsabil idade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un local, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domingo da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fraccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas , como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propia s casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axeitadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún destes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslinde s e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicci ón voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propieda de recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progre sivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Audiencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que sufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991,de 9 de decembro, de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os prezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionados pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu Título III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido ás pésimas condicións de in stalación que durante séculos sufriron os documentos.
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Rea l Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizació n: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº de registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Particulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG: F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; introducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; revisión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documen tal (por escribanías) 3. Catálogo documental ( topográfico) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para delimitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesados que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concre to as seguintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/28 9, Leg. 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e conventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou recollidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s. a Catálogo de libros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII-XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-geográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980. A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[I nventario de clero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Documentació n procedente de monasterios. Índice alfabético de personas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-103 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaic a, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academ ia Gallega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS ROEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno en la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Histori a del Derecho Español. Madrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Galicia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen (1480-18 08) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. "Relaciones de la Real Audiencia de Galici a con los concejos de La Coruña y Santiago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972-73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedimentos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del siglo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19- 28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galicia y análisis de los fondos documentales cistercie nses. La Historia del Arte desde sus comitentes" in Congreso de Jóvenes investigadore s en Historia. 4-8 agosto 1986, La Coruña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LOPEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivística. Vitoria-Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Real Audiencia de Galici a y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 1996. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospedajes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Eliminaciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vol. XLII, páx. 157-172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justicia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administración Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, páx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálog o de Viñas del Archivo del Reino de Galicia", in Jornadas de Viticultura y Enologí a de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 1989, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorado de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apuntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. Documentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericor dia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967-19 70, VIII, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la práctica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia del Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245- 273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". Estudios penales y criminológico s, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Pedro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Problemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Computense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de muerte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Moderna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de form a directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV, Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Civil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do períod o cronolóxico abarcado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primei ra parte do Libro III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslinde s y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de identidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y debe ser tan urgente, eficaz y demostrativ a, como que los documentos con que se vista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identidad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos instrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e lim tándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
CORRE UNIDA UNA PESQUISA DEL SIGLO XV REALIZADA POR EL CURA DE DEXO SOBRE LAS PROPIEDADES DE LA IGLESIA. ENCUADERNADA CON DOS HOJ AS DE UN CÓDICE EN PERGAMINO CON NOTACIÓN MUSICAL (S. XII, APROXIMADAMENTE).
Estado de conservación: Malo
No existen copias
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Contido resume: - O dereito de deslinde e apeo recóllese, de forma directa ou indirecta, na lexislación do Antigo Réxime, concretamente en: FUERO JUZGO, Libro X, Título III, Lei 1ª e seguintes ; PARTIDAS, Partida VI, Título XV , Lei 10 ; NOVÍSIMA RECOPILACIÓN, Libro I, Título XVII ; Lei XVII. A Lei de Enxuizamento Ci vil de 3 defebreiro de 1881, aínda que xa queda fóra do período cronolóxico abar cado polo fondo da Real Audiencia de Galicia, recolle, na Primeira parte do Libr o III, un título dedicado os Apeos - que se distinguen dos deslindes y amojonamientos - e Prorrateos de foros (XVI: Sección 1ª. De los apeos. Artigos 2.071-2.091). - Herbella de Puga subliña a importancia do expediente de apeo como proba de iden tidade na Demanda de reivindicación de bens. Dí así, no capítulo XIII, 23: "La prueba de identidad debe concluir necesariamente, no admite posibilidad en contrario; y de be ser tan urgente, eficaz y demostrativa, como que los documentos con que se v ista la probanza, señalen los territorios, como con el dedo". E no número 24: "La identi dad en materia antiguas, se prueba por fama publica, enunciativas en distintos i nstrumentos, descripciones en apeos…"
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
MAL ESTADO DE CONSERVACIÓN.
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
No existen copias
SE TRATA DE LOS AUTOS DE PRÓRROGA DEL PLAZO PARA LA REALIZACIÓN DEL APEO.
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
Comprende esta serie os expedientes que acreditan a realización de deslindes e demarcacións de fincas ou herdades, sinalándoas, no seu caso, dispois, e limitándoas con coutos e moxóns, con obxecto, polo xeral, de achar o espacio de terreo afecto a un foro, medíndoo e limitándoo, para aclarar que fincas o integran, evitar ocultacións e determinar os donos dos dominios directo e útil. Xa que logo, estes documentos constitúen testemuños de actos de xurisdicción voluntaria, pois presupoñen a existencia dun título de propiedade material ou formal sobre o que se constrúe a súa relación xurídica, e deben diferenciarse dos "apeos litixiosos" ou xuízos de deslinde, que se realizan por mandato da autoridade xudicial para dilucidar os límites de dous terrenos ou territorios en disputa. A súa práctica, desenvolvida como un dereito derivado do de propiedade recoñecido xa no Fuero Juzgo, hai que poñela en relación co escurecemento progresivo dos bens rústicos e urbanos que integran o foro, polo constante movimento do dominio útil, que dificulta a identificación dos bens forais. A Real Audiencia tramitaba expedientes de apeo nos "casos de corte", cando o demandante posuía o privilexio de acudir directamente en primeira instancia a ela.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Fisicamente, a serie carece de orde ningunha. A descrición sigue unha orde cronolóxica de expedientes.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
Nº54 - 1990- . A Coruña Base de datos del fondo documental de la Real Audiencia de Galicia. Apeos / Director: Pedro López Gómez ; proyecto informático : Antonio Martínez Cortizas, Pedro López Gómez, Rafael Lorenzo Durán ; realizac ión: Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez ; revisión de datos Mª del Ca rmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González Campos que contiene: 36 Nº d e registros:110 Nº5 9 - s. a. Catálogo de Expedientes de Apeos. (Orden Alfabético de Nombres y Lugares). Clasificación: Eclesiásticos, Nobleza, Pa rticulares,Varios. Fechas extremas: 1556-1835. Nº de fichas: 261. SG : F. 1 Nº 59 bis - 1995, febrero. A Coruña. Serie "Apeos".Catálogo e Indices. / Director Pedro López Gómez con la colaboración de Antonio Martínez Cortizas; int roducción de datos Mª del Carmen Cierto Castaño, Juan Lorenzo García Sánchez; re visión de datos Mª del Carmen Prieto Ramos, Gregorio Casado González.- 1ª versión. Contiene: 1. Catálogo documental (por series de actividad) 2. Catálogo documental (por escribanías) 3. Catálogo documental (topográfic o) 4. Indice onomástico 5. Indice de topónimos 6. Indice de materias 7. Indice cronológico 80 p. ; 30 x 21 cm. ; impresión de ordenador SG: L 70
No existen copias
No fondo documental da Real Audiencia de Galicia con frecuencia é posible a topar preitos nos que corren unidos expedientes de apeo, por aportalos as partes como proba en defensa do seu dereito; por seren ordenados xudicialmente para de limitar termos en litixio; porque foron a orixe mesma do litixio (por xurdiren interesad os que contradin o apeo), ou por outras causas. Pódense citar en concreto as seg uintes unidades de instalación: Leg. 548/11, Leg. 1.357/9, Leg. 27.213/289, Leg . 409/44, Leg. 19.901/2, Leg. 1.789/5. No grupo de fondos procedentes de mosteiros e c onventos desamortizados consérvanse numerosos expedientes de apeo, soltos ou re collidos en formato libro. Véxase: - Nº 230-s.a Catálogo de lib ros de Monasterios (Orden topográfico) Fechas extremas: XVII- XVIII Acompaña: Índice de libros de monasterios (Orden alfabético-g eográfic o) Nª de fichas: 676 SG: L.39 - Nº 231- 1979-1980 . A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII.[Inventario de cl ero de la provincia de La Coruña]. Contiene: 1. 1979, A Coruña. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Sección XII. Relación de Libros de Monasterios. [Inventario]. 266 a 287 f. 2. 1979, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galicia. S ección XII. Inventario de la Documentación de Eclesiásticos / Director: Antonio Gil Merino. Realizado por Concepción Julve Benedicto. 2 h., 296 f. (1). A partir de 266- Apéndice Acompaña:- 1980, A Coruña Archivo Histórico del Reino de Galici a. Sección XII. Documentación procedente de monasterios. Índice alfabético de pe rsonas, localidades y asuntos. 60 f. (p. 298-358) 358 f. Mec. ; 30,5 x 21,5 cm. ; enc. Rust. SG: L. 39
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
CONTINÚA EN LOS LEGAJOS 27148 Y 27149.
Este fondo documental ha sido digitalizado con cargo a los fondos del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia-Next GenerationEU. This documentary fund has been digitized under the Recovery, Transformation and Resilience Plan-Next Generation funds.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago . Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Volume do fondo: Debe terse en conta que os fondos da Real Audiencia de Galicia e da Audiencia Territorial da Coruña permanecen físicamente unidos 2 . Historia institucional: Recopilacións legais e tratados de dereito: - AUTOS Acordados antiguos y modernos del Consejo que salen a la luz distribuidos en dos partes, siendo su gobernador el excmo. Señor D. Luis Félix de Mirabal y Espínol a. Madrid : Juan de Aritzia, 1727 - COLECCIÓN de todas las Pragmáticas, Cédu las, Provisiones, Circulares, Autos Acordados, Vandos y otras providencias publicadas en el actual reinado del señor D. Carlos IV. Madrid : Vda. E hijo de Marín, T.I . 1794 ; T. II, 1797; T.III, 1801 - Curia forense y eclesiástica: maneras de sustanziar pleitos ordinarios y sumarios en la Real Audiencia de Galicia. S.l., s.a., Ms. 1 47 da Biblioteca Xeral da Biblioteca Universitaria de Santiago de Compostela - HERBELLA DE PUGA, Bernardo. Derecho práctico i estilos de la Real Audiencia d e Galicia. En Santiago : En la Imprenta de Ignacio Aguayo, año de 1768 2ª ed. Anotada, San tiago : Imprenta de la viuda e hijos de Compañel, 1844 3ª ed.: La Coruña : C olegio Provincial de Abogados ; La Voz de Galicia, 1975 - NOVÍSIMA Recopilac ión de las Leyes de España. Madrid : Imprenta de la Publicidad, a cargo de D.M. Rivadeneira , 1850 - ORDENAN ZAS de la Real Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679 - ORDENANZAS de la R eal Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679. Ed. Facs.- La Coruña : Banco Central, 1974 - PAZ DE QUIÑON ES, Álvaro. Pro Decreto Ordinario Gallego : Vulgo Auto Ordinario : Allegatio iur is. Santiag o, 1608 - RECOPILACIÓN de las leyes destos reynos hecha por mandado de la Mages tad Católica del Rey don Felipe Segundo, nuestro señor que se ha mandado imprimi r : con las leyes que después de la última impresión se han publicado, por la Ma gestad Católica del Rey don Felipe Quarto el Grande, nuestro Señor. [5ª ed.]. Madrid : Catalina de Barrio y Angulo y Diego Díaz de la Carrera, 1640. (Existen 10 edició ns entre 1569 e 1777) - SÁNCHEZ, Santos. Extracto puntual de todas las Pragm áticas, Cédulas, Provisiones y Autos Acordados publicados y expedidos por regla general en el reinado del señor Carlos III. Madrid : Vda. E hijo de Marín, 1792-1993, 3 vols. - SANTAYANA Y BUSTILLO, Lorenzo de. Los Magistrados y Tribunales de Es paña. Su origen, instituto y jurisdicción, conocimiento, y Gobierno. Zaragoza : Joseph Fo rt, 1751, 2 vols. - VILLADIEGO Y VASCUÑADA, Alonso de. Instrucción política y práctica judicial conforme al estilo de los Consejos, Audiencias y Tribunales de Corte y otros ordinarios del Reyno. Madrid : Melchor Sánchez, 1656 3. Bibliografía: Dado o carácter desta publicación, pareceunos conveniente cinguir unicamente a r ecopilación bibliográfica a este aspecto, pospoñendo a presentación dunha relaci ón máis exhaustiva para unha futura edición da Guía do Arquivo.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos no fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminais. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias. Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesión de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos procedentes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos, Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiásticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños, Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentencias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupacións poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamental. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedementos ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupacións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzados a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escribanías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facilita-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradición de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquivo obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificación orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patrimonio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Volume do fondo: Debe terse en conta que os fondos da Real Audiencia de Galicia e da Audiencia Territorial da Coruña permanecen físicamente unidos 2 . Historia institucional: Recopilacións legais e tratados de dereito: - AUTOS Acordados antiguos y modernos del Consejo que salen a la luz distribuidos en dos partes, siendo su gobernador el excmo. Señor D. Luis Félix de Mirabal y Espínol a. Madrid : Juan de Aritzia, 1727 - COLECCIÓN de todas las Pragmáticas, Cédu las, Provisiones, Circulares, Autos Acordados, Vandos y otras providencias publicadas en el actual reinado del señor D. Carlos IV. Madrid : Vda. E hijo de Marín, T.I . 1794 ; T. II, 1797; T.III, 1801 - Curia forense y eclesiástica: maneras de sustanziar pleitos ordinarios y sumarios en la Real Audiencia de Galicia. S.l., s.a., Ms. 1 47 da Biblioteca Xeral da Biblioteca Universitaria de Santiago de Compostela - HERBELLA DE PUGA, Bernardo. Derecho práctico i estilos de la Real Audiencia d e Galicia. En Santiago : En la Imprenta de Ignacio Aguayo, año de 1768 2ª ed. Anotada, San tiago : Imprenta de la viuda e hijos de Compañel, 1844 3ª ed.: La Coruña : C olegio Provincial de Abogados ; La Voz de Galicia, 1975 - NOVÍSIMA Recopilac ión de las Leyes de España. Madrid : Imprenta de la Publicidad, a cargo de D.M. Rivadeneira , 1850 - ORDENANZAS de la Real Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679 - ORDENANZAS de la R eal Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679. Ed. Facs.- La Coruña : Banco Central, 1974 - PAZ DE QUIÑON ES, Álvaro. Pro Decreto Ordinario Gallego : Vulgo Auto Ordinario : Allegatio iur is. Santiago, 1608 - RECOPILACIÓN de las leyes destos reynos hecha por mandado de la Mages tad Católica del Rey don Felipe Segundo, nuestro señor que se ha mandado imprimi r : con las leyes que después de la última impresión se han publicado, por la Ma gestad Católica del Rey don Felipe Quarto el Grande, nuestro Señor. [5ª ed.]. Madrid : Catalina de Barrio y Angulo y Diego Díaz de la Carrera, 1640. (Existen 10 edició ns entre 1569 e 1777) - SÁNCHEZ, Santos. Extracto puntual de todas las Pragm áticas, Cédulas, Provisiones y Autos Acordados publicados y expedidos por regla general en el reinado del señor Carlos III. Madrid : Vda. E hijo de Marín, 1792-1993, 3 vols. - SANTAYANA Y BUSTILLO, Lorenzo de. Los Magistrados y Tribunales de Es paña. Su origen, instituto y jurisdicción, conocimiento, y Gobierno. Zaragoza : Joseph Fo rt, 1751, 2 vols. - VILLADIEGO Y VASCUÑADA, Alonso de. Instrucción política y práctica judicial conforme al estilo de los Consejos, Audiencias y Tribunales de Corte y otros ordinarios del Reyno. Madrid : Melchor Sánchez, 1656 3. Bibliografía: Dado o carácter desta publicación, pareceunos conveniente cinguir unicamente a r ecopilación bibliográfica a este aspecto, pospoñendo a presentación dunha relaci ón máis exhaustiva para unha futura edición da Guía do Arquivo.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Pleito
No existen copias
Inclúe copia de escritura e constitucións da escola.
No existen copias
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos no fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminais. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias. Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesión de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos procedentes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos, Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiásticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños, Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentencias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupacións poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamental. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedementos ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupacións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzados a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escribanías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facilita-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradición de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquivo obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificación orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patrimonio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Volume do fondo: Debe terse en conta que os fondos da Real Audiencia de Galicia e da Audiencia Territorial da Coruña permanecen físicamente unidos 2 . Historia institucional: Recopilacións legais e tratados de dereito: - AUTOS Acordados antiguos y modernos del Consejo que salen a la luz distribuidos en dos partes, siendo su gobernador el excmo. Señor D. Luis Félix de Mirabal y Espínol a. Madrid : Juan de Aritzia, 1727 - COLECCIÓN de todas las Pragmáticas, Cédu las, Provisiones, Circulares, Autos Acordados, Vandos y otras providencias publicadas en el actual reinado del señor D. Carlos IV. Madrid : Vda. E hijo de Marín, T.I . 1794 ; T. II, 1797; T.III, 1801 - Curia forense y eclesiástica: maneras de sustanziar pleitos ordinarios y sumarios en la Real Audiencia de Galicia. S.l., s.a., Ms. 1 47 da Biblioteca Xeral da Biblioteca Universitaria de Santiago de Compostela - HERBELLA DE PUGA, Bernardo. Derecho práctico i estilos de la Real Audiencia d e Galicia. En Santiago : En la Imprenta de Ignacio Aguayo, año de 1768 2ª ed. Anotada, San tiago : Imprenta de la viuda e hijos de Compañel, 1844 3ª ed.: La Coruña : C olegio Provincial de Abogados ; La Voz de Galicia, 1975 - NOVÍSIMA Recopilac ión de las Leyes de España. Madrid : Imprenta de la Publicidad, a cargo de D.M. Rivadeneira , 1850 - ORDENANZAS de la Real Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679 - ORDENANZAS de la R eal Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679. Ed. Facs.- La Coruña : Banco Central, 1974 - PAZ DE QUIÑON ES, Álvaro. Pro Decreto Ordinario Gallego : Vulgo Auto Ordinario : Allegatio iur is. Santiago, 1608 - RECOPILACIÓN de las leyes destos reynos hecha por mandado de la Mages tad Católica del Rey don Felipe Segundo, nuestro señor que se ha mandado imprimi r : con las leyes que después de la última impresión se han publicado, por la Ma gestad Católica del Rey don Felipe Quarto el Grande, nuestro Señor. [5ª ed.]. Madrid : Catalina de Barrio y Angulo y Diego Díaz de la Carrera, 1640. (Existen 10 edició ns entre 1569 e 1777) - SÁNCHEZ, Santos. Extracto puntual de todas las Pragm áticas, Cédulas, Provisiones y Autos Acordados publicados y expedidos por regla general en el reinado del señor Carlos III. Madrid : Vda. E hijo de Marín, 1792-1993, 3 vols. - SANTAYANA Y BUSTILLO, Lorenzo de. Los Magistrados y Tribunales de Es paña. Su origen, instituto y jurisdicción, conocimiento, y Gobierno. Zaragoza : Joseph Fo rt, 1751, 2 vols. - VILLADIEGO Y VASCUÑADA, Alonso de. Instrucción política y práctica judicial conforme al estilo de los Consejos, Audiencias y Tribunales de Corte y otros ordinarios del Reyno. Madrid : Melchor Sánchez, 1656 3. Bibliografía: Dado o carácter desta publicación, pareceunos conveniente cinguir unicamente a r ecopilación bibliográfica a este aspecto, pospoñendo a presentación dunha relaci ón máis exhaustiva para unha futura edición da Guía do Arquivo.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Contén título de químico expedido polo protomedicato de Constantinopla en 1682, en pergamiño.
No existen copias
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do que constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodiou en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsabilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentres que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un local, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domingo da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fraccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axeitadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como "bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos no fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminais. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias. Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesión de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos procedentes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos, Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiásticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños, Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentencias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupacións poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamental. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedementos ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupacións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzados a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escribanías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facilita-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradición de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquivo obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificación orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patrimonio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Volume do fondo: Debe terse en conta que os fondos da Real Audiencia de Galicia e da Audiencia Territorial da Coruña permanecen físicamente unidos 2 . Historia institucional: Recopilacións legais e tratados de dereito: - AUTOS Acordados antiguos y modernos del Consejo que salen a la luz distribuidos en dos partes, siendo su gobernador el excmo. Señor D. Luis Félix de Mirabal y Espínol a. Madrid : Juan de Aritzia, 1727 - COLECCIÓN de todas las Pragmáticas, Cédu las, Provisiones, Circulares, Autos Acordados, Vandos y otras providencias publicadas en el actual reinado del señor D. Carlos IV. Madrid : Vda. E hijo de Marín, T.I . 1794 ; T. II, 1797; T.III, 1801 - Curia forense y eclesiástica: maneras de sustanziar pleitos ordinarios y sumarios en la Real Audiencia de Galicia. S.l., s.a., Ms. 1 47 da Biblioteca Xeral da Biblioteca Universitaria de Santiago de Compostela - HERBELLA DE PUGA, Bernardo. Derecho práctico i estilos de la Real Audiencia d e Galicia. En Santiago : En la Imprenta de Ignacio Aguayo, año de 1768 2ª ed. Anotada, San tiago : Imprenta de la viuda e hijos de Compañel, 1844 3ª ed.: La Coruña : C olegio Provincial de Abogados ; La Voz de Galicia, 1975 - NOVÍSIMA Recopilac ión de las Leyes de España. Madrid : Imprenta de la Publicidad, a cargo de D.M. Rivadeneira , 1850 - ORDENANZAS de la Real Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679 - ORDENANZAS de la R eal Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679. Ed. Facs.- La Coruña : Banco Central, 1974 - PAZ DE QUIÑON ES, Álvaro. Pro Decreto Ordinario Gallego : Vulgo Auto Ordinario : Allegatio iur is. Santiago, 1608 - RECOPILACIÓN de las leyes destos reynos hecha por mandado de la Mages tad Católica del Rey don Felipe Segundo, nuestro señor que se ha mandado imprimi r : con las leyes que después de la última impresión se han publicado, por la Ma gestad Católica del Rey don Felipe Quarto el Grande, nuestro Señor. [5ª ed.]. Madrid : Catalina de Barrio y Angulo y Diego Díaz de la Carrera, 1640. (Existen 10 edició ns entre 1569 e 1777) - SÁNCHEZ, Santos. Extracto puntual de todas las Pragm áticas, Cédulas, Provisiones y Autos Acordados publicados y expedidos por regla general en el reinado del señor Carlos III. Madrid : Vda. E hijo de Marín, 1792-1993, 3 vols. - SANTAYANA Y BUSTILLO, Lorenzo de. Los Magistrados y Tribunales de Es paña. Su origen, instituto y jurisdicción, conocimiento, y Gobierno. Zaragoza : Joseph Fo rt, 1751, 2 vols. - VILLADIEGO Y VASCUÑADA, Alonso de. Instrucción política y práctica judicial conforme al estilo de los Consejos, Audiencias y Tribunales de Corte y otros ordinarios del Reyno. Madrid : Melchor Sánchez, 1656 3. Bibliografía: Dado o carácter desta publicación, pareceunos conveniente cinguir unicamente a r ecopilación bibliográfica a este aspecto, pospoñendo a presentación dunha relaci ón máis exhaustiva para unha futura edición da Guía do Arquivo.
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Cuenta con dos planos extraídos para su mejor conservación
No existen copias
CONTIENE PLANOS DE LA CÁRCEL DE A CORUÑA.
Contén impresos.
No existen copias
"Festa propria diocesis..."
Código de archivo: 15030. Arquivo do Reino de Galicia
Códigos de referencia o signaturas: FA 184
"Festa propria diocese..." (Rexistro na base de datos da biblioteca auxiliar do Arquivo do Reino de Galicia))
Código de archivo: 15030. Arquivo do Reino de Galicia
Códigos de referencia o signaturas: FA 184
Fragmento do Misal Compostelán
Código de archivo: 15030. Arquivo do Reino de Galicia
Códigos de referencia o signaturas: CI-42
No existen copias
Corre unido un traslado notarial realizado en Pontevedra en 1611 de un pleito ejecutivo que enfrentó a Pedro García de Lanzós con Domingo Mariño de Lobeira y Rodrigo da Seara y consortes sobre unos bienes en Vilaboa. Este documento, que se encuentra entre los folios 73 a 160 del expediente, está encuadernado en pergamino con dos folios ( CXIX y CXXII) de un libro litúrgico impreso, probablemente del siglo XVI (pues presenta "reclamos" al pie de las hojas - propios de los impresos de aquella centuria- y unos grabados xilográficos con escenas de la vida de Cristo que delatan una técnica bien desarrollada). El folio CXXII sirve de cubierta y contiene el "Officium Beate Marie Virginis"; el CXIX es la contracubierta y corresponde al "Officium Sancte Trinitatis"
No existen copias
La ejecutoria comprende otra pieza con los autos obrados para su cumplimiento (signatura 6153-12). Esta pieza contiene un plano de las tierras comprendidas en el foral de Portela de Magarelos (folio 39-46), del que es autor Juan Francisco Vázquez Salgado.
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos no fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminais. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias. Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesión de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos procedentes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Dado o carácter e as competenci as da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos, Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiásticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños, Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentencias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupacións poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamental. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedementos ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupacións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzados a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escribanías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facilita-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradición de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquivo obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificación orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patrimonio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos no fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminais. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias. Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesión de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos procedentes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos, Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiásticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños, Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentencias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupacións poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamental. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedementos ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupacións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzados a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escribanías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facilita-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradición de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquivo obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificación orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patrimonio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la época y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estructura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino por sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na imprenta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xeneral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unha delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento (a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías ( Taboada e Valado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador /Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acordo, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxime, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o territorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelación, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno das xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas. As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Valladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda que nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou desterro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pena de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 de xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unha e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambio radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, téndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Galicia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do que constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodiou en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsabilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentres que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un local, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domingo da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fraccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axeitadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún destes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos no fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminais. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias. Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesión de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos procedentes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
Tipo de copia: Copia
Auto ordinario
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Audiencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que sufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal, e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos, Cabidos, Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiásticas, Hospitais, Letra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños, Vínculos e Morgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentencias e Visitas de Escribáns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse as 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupacións poidan chamarse en puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza que non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamental. Neste senso, por exemplo, a agrupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun procedemento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan testemuño de diferentes tipos de procedementos ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Civís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non constitúen verdadeiras agrupacións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catálogos, comenzados a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, nas propias escribanías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facilita-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe, longa tradición de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquivo obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demorada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a constatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían dentro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificación orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime interior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou seccións (divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series (Expedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrupacións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido ás pésimas condicións de instalación que durante séculos sufriron os documentos.
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrumentos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patrimonio/arquivo%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino de Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investigador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe outra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicáronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Galicia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galicia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro ( dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Documental. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - López Gómez, Pedro ( dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de apeo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes documentais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-103 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gallega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS ROEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno en la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. Madrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Galicia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen (1480-1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. "Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santiago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972-73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedimentos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del siglo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19- 28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galicia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comitentes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Coruña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LOPEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivística. Vitoria-Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Real Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 1996. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospedajes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Eliminaciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vol. XLII, páx. 157-172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justicia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administración Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, páx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia", in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 1989, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorado de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apuntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. Documentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967-1970, VIII, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la práctica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia del Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245- 273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". Estudios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Pedro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Problemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Computense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de muerte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Moderna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
1. Volume do fondo: Debe terse en conta que os fondos da Real Audiencia de Galicia e da Audiencia Territorial da Coruña permanecen físicamente unidos 2. Historia institucional: Recopilacións legais e tratados de dereito: - AUTOS Acordados antiguos y modernos del Consejo que salen a la luz distribuidos en dos partes, siendo su gobernador el excmo. Señor D. Luis Félix de Mirabal y Espínola. Madrid : Juan de Aritzia, 1727 - COLECCIÓN de todas las Pragmáticas, Cédulas, Provisiones, Circulares, Autos Acordados, Vandos y otras providencias publicadas en el actual reinado del señor D. Carlos IV. Madrid : Vda. E hijo de Marín, T.I. 1794 ; T. II, 1797; T.III, 1801 - Curia forense y eclesiástica: maneras de sustanziar pleitos ordinarios y sumarios en la Real Audiencia de Galicia. S.l., s.a., Ms. 147 da Biblioteca Xeral da Biblioteca Universitaria de Santiago de Compostela - HERBELLA DE PUGA, Bernardo. Derecho práctico i estilos de la Real Audiencia de Galicia. En Santiago : En la Imprenta de Ignacio Aguayo, año de 1768 2ª ed. Anotada, Santiago : Imprenta de la viuda e hijos de Compañel, 1844 3ª ed.: La Coruña : Colegio Provincial de Abogados ; La Voz de Galicia, 1975 - NOVÍSIMA Recopilación de las Leyes de España. Madrid : Imprenta de la Publicidad, a cargo de D.M. Rivadeneira, 1850 - ORDENANZAS de la Real Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679 - ORDENANZAS de la Real Audiencia del Reyno de Galicia. Impressas en la ciudad de La Coruña : Por Antonio Frayz, año de 1679. Ed. Facs.- La Coruña : Banco Central, 1974 - PAZ DE QUIÑONES, Álvaro. Pro Decreto Ordinario Gallego : Vulgo Auto Ordinario : Allegatio iuris. Santiago, 1608 - RECOPILACIÓN de las leyes destos reynos hecha por mandado de la Magestad Católica del Rey don Felipe Segundo, nuestro señor que se ha mandado imprimir : con las leyes que después de la última impresión se han publicado, por la Magestad Católica del Rey don Felipe Quarto el Grande, nuestro Señor. [5ª ed.]. Madrid : Catalina de Barrio y Angulo y Diego Díaz de la Carrera, 1640. (Existen 10 edicións entre 1569 e 1777) - SÁNCHEZ, Santos. Extracto puntual de todas las Pragmáticas, Cédulas, Provisiones y Autos Acordados publicados y expedidos por regla general en el reinado del señor Carlos III. Madrid : Vda. E hijo de Marín, 1792-1993, 3 vols. - SANTAYANA Y BUSTILLO, Lorenzo de. Los Magistrados y Tribunales de España. Su origen, instituto y jurisdicción, conocimiento, y Gobierno. Zaragoza : Joseph Fort, 1751, 2 vols. - VILLADIEGO Y VASCUÑADA, Alonso de. Instrucción política y práctica judicial conforme al estilo de los Consejos, Audiencias y Tribunales de Corte y otros ordinarios del Reyno. Madrid : Melchor Sánchez, 1656 3. Bibliografía: Dado o carácter desta publicación, pareceunos conveniente cinguir unicamente a recopilación bibliográfica a este aspecto, pospoñendo a presentación dunha relación máis exhaustiva para unha futura edición da Guía do Arquivo.
No existen copias
No existen copias
Auto ordinario
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos pr opios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiag o. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
No existen copias
FALTA DEMANDA EN PAZOS
No existen copias
No existen copias
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiag o. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiag o. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiag o. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conformaban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades, mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conservación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemuños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos no fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminais. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias. Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesión de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos procedentes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos, Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiásticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños, Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentencias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupacións poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamental. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedementos ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupacións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzados a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escribanías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facilita-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradición de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquivo obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificación orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembro , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patrimonio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su función de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecanización de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública. I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadistas y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTINEZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendralejo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documentos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos gallegos de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revista de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academia Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiag o. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
No existen copias
No existen copias
No existen copias
No existen copias
No existen copias
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiag o. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Tradicionalmente, sinálase como data de creación oficial do Tribunal o 3 de agosto de 1480, pero, en realidade, o que podemos fixar entonces é o inicio dun proceso gradual que, en palabras do profesor Eiras Roel, "se formaliza en 1494 con la regulación del tribunal según los procedimientos ordinarios del Derecho de la ép oca y se reconoce oficialmente como Audiencia real hacia 1514". Conformada como tal a principios do século XVI, a Real Audiencia irá perfilando a súa estru ctura orgánica e competencias como tribunal de xustiza e órgano de goberno do Reino p or sucesivas ordenanzas (impresas por primeira vez en 1679, na Coruña, na impren ta de Antonio Frayz). Nesta época, está presidida por un Gobernador-Capitán Xe neral e se organiza en dúas Salas, con competencia en asuntos civís e crimininais. Cada unh a delas conta con 4 alcades maiores e ten asignadas dúas escribanías de asento ( a Sala Primeira, Gómez e Pillado, a Segunda, Fariña e Figueroa). En outubro de 1 760 créase a Sala do Criminal e dótase de 3 alcaldes maiores e dúas escribanías (Taboada e Va lado) Entre 1566 e 1587 o Gobernador é substituído por un Rexente. Suprimida esta figura na última data indicada, restitúese no ano 1726, pero esta vez para coexistir coa de Gobernador. Gobernador/Rexente e Alcaldes Maiores conforma ban o Real Acor do, o órgano de Goberno da Audiencia. Como noutros tribunais do Antigo Réxim e, funcionaban anexos á Real Audiencia pequenos xulgados. Entre eles, coñecemos hoxe, pola documentación conservada, o Xulgado de Provincia e o Xulgado da Protectoría do V oto do Apóstolo Santiago. Como tribunal real con xurisdicción en todo o terr itorio de Galicia, as competencias da Real Audiencia incluían o coñecemento en 1 ª instancia no termo da súa residencia e en cinco legoas á redonda (que serán 8 a partir da creación do Xulgado de Provincia en 1760) así coma nos casos de Corte. En apelac ión, a Audiencia coñecía das de tódolos procesos civís, criminais e de goberno d as xustizas do reino e das sentencias dictadas polos seus xuíces no espacio das cinco legoas . As sentencias da Real Audiencia eran apelables diante da Chancelería de Va lladolid. Nos preitos civís, o límite, fixado inicialmente en 10.000 maravedís, elévase progresivamente, ata acadar 1.000 ducados de ouro en 1580. No criminal, aínda q ue nun principio podía apelarse das sentencias de mutilación de membros ou deste rro de dez anos en adiante, finalmente se restrinxíu a apelación ós casos de pen a de morte. Contaba ademais a Audiencia de Galicia, a traveso do Real Acordo, con amplas facultades en materia gubernativa en todo o Reino. O Decreto de 26 d e xaneiro de 1834, que crea novas audiencias, establece o territorio de cada unh a e sinala a igualdade en autoridade e facultades de todas elas, inaugura un proceso de cambi o radical do réxime xurídico destes tribunais en consonancia co resto das normas que por estes anos contribuiron a liquida-lo Antigo Réxime. En consecuencia, té ndese a fixar tradicionalmente nesta data o fin da existencia da antiga Real Audiencia de Gali cia.
Ata o momento da creación do Arquivo do Reino de Galicia, no ano 1775, do q ue constitíu o núcleo fundador, o fondo documental da Real Audiencia se custodio u en diferentes lugares. Así, sobre cada escribanía de asento recaía a responsab ilidade inicial da custodia das series documentais producto das súas actividades , mentre s que por diversos testemuños coñecemos que xa en datas temperás existía un loca l, que funcionaría como arquivo central do organismo, no convento de Santo Domin go da Coruña, onde sufriría os efectos da ocupación e queima do convento por parte do exército inglés durante o sitio de 1589. Noutros momentos, o fondo documental ou fra ccións do mesmo gardáronse en diferentes institucións coruñesas, como o Convento de San Francisco, o Hospital do Bon Suceso ou, tamén, nas propias casas dos escribáns. Nuns e noutros locais, as condicións de conserv ación non eran sempre as máis axe itadas, tal e como poñen de manifesto algúns testemu ños que se refiren a algún d estes como"bódega húmeda y mal acondiconada".
Forma jurídica del ingreso: Transferencia
En relación co desenvolvemento da función xudicial da Audiencia, atopamos n o fondo dúas grandes series documentais, a de preitos civís e a de causas criminai s. Outras series identificadas son as de expedientes de apeos, expedientes de visitas de escribáns, executorias, pedimentos, protocolos notariais e sentencias . Outras series, características tamén da súa función xudicial, ou a cabalo entre esta e a de goberno, resultado en moitos casos da execución de procedementos concretos propios deste tribunal, están a ser identificadas como tales. Así: autos ordinarios, expedientes de provisións ordinarias, expedientes de vía de forza, simples querelas, demandas de graciosa ou preitos de misión en posesió n de bens de vínculo e morgado. Forman seccións aparte os documentos proceden tes do Xulgado de Provincia e do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiag o. Dado o carácter e as competencias da institución que o xerou, o fondo reúne información sobre un amplísimo abano de aspectos da vida dos homes de Galicia durante o Antigo Réxime.
O fondo foi sometido a diversos expurgos que mermaron especialmente a serie de causas criminais ó longo do pasado século e do presente. Por outra parte, a súa integridade houbo forzosamente de se resentir pola itinerancia inicial da Au diencia, a carencia dun único local de arquivo e as pésimas condicións de instalación que s ufriron os documentos durante séculos
Na organización tradicional do fondo, os documentos clasificáronse tomando como criterio a procedencia de cada unha das 4 escribanías de asento do tribunal , e, nun segundo paso, agrupando os expedientes de acordo coa categoría xurídica dos demandantes, coa materia de que tratan ou, tamén, coa súa tipoloxía. Deste xeito chegaron a formarse vintedous "series" diferentes - algunhas, incluso antes de ingresar no Arquivo - que levan os seguintes nomes: Arcebispos e Bispos , Cabidos , Confrarías, Comendadores de Ordes Militares, Conventos, Forzas Eclesiá sticas, Hospitais, Let ra Fiscal, Mosteiros, Montes e Comunais, Nobleza Titulada, Obras Pías, Oficios e Cargos Públicos, Particulares, Universidades e Colexios, Veciños , Vínculos e Mo rgados, Apeos, Causas Criminais, Executorias, Pedimentos e Sentenc ias e Visitas de Escri báns. A estas agrupacións, máis ou menos naturais, segundo os casos, sumábanse a s 2 seccións do Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago e do Xulgado de Provincia. Sen embargo, é discutible que estas agrupaci óns poidan chamarse e n puridade "series", conxuntos de documentos que non poden ter outra natureza qu e non sexa estrictamente arquivística, intimamente ligada coa xénese documental, na que os procedementos desempeñan un carácter fundamenta l. Neste senso, por exemplo, a ag rupación de preitos Arcebispos e Bispos non se orixinou como resultado dun proce demento xudicial singular, e, pola contra, pode reunir expedientes que sexan tes temuño de diferentes tipos de procedemento s ( Autos Ordinarios, Graciosas, Procedementos Ci vís Ordinarios…). Por tanto, a maior parte daquelas "series" tradicionais non co nstitúen verdadeiras agrupac ións de documentos. Parecen, pola contra, diferentes formas de representar unha única realidade, diferentes instrumentos de descrición, de catá logos, comenzado s a elaborar, xa con estes criterios, xurídicos ou temáticos, na s propias escriba nías de asento do Tribunal antes da súa transferencia ó Arquivo do Reino, para facili ta-las búsquedas dos expedientes xudiciais. Non obstante, a súa orixe , longa tradició n de uso e forma en que se deseñou o proceso de informatización do fondo no Arquiv o obrigan a telas en consideración - polo menos de momento - na organización e descrición do fondo. Hoxe, estas circuntancias xunto coa demo rada avaliación das propostas de clasificación da documentación existentes e a c onstatación do carácter meramente instrumental que salas e escribanías posuían d entro da estructura orgánica do Tribunal lévannos a propugnar un cadro de clasificaci ón orgánico-funcional do fondo, como o seguinte: 1.Audiencia 1.1. Réxime in terior 1.2. Xustiza e Goberno 2. Xulgado de Provincia 3. Xulgado da Protectoría do Voto do Apóstolo Santiago 4.Cárcere Real 5. Arquivo Cada un destes epígrafes constitúen subfondos (Audiencia, Xulgado de Provincia…) ou secc ións ( divisións do subfondo: Réxime interior…) ós que se adscriben as series ( Ex pedientes civís, criminais e de goberno), considerándose "subseries" as tradicionais agrup acións citadas máis arriba.
Acceso libre. Consulta limitada para aqueles documentos que se achen en mal estado de conservación
Por estar transferida a xestión á Comunidade Autónoma de Galicia, a reprodu cción da documentación deste fondo áchase suxeita á Lei 13/1991, de 9 de decembr o , de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia, no seu artigo 12, desenvolvido polo Decreto 320/1992 de 12 de novembro, polo que se fixan os p rezos públicos percibidos pola Xunta de Galicia nos arquivos e museos xestionado s pola Comunidade Autónoma de Galicia e nos de titularidade autonómica, no seu T ítulo III, artigo 9º.
Descripción estado de conservación: Unha parte do fondo áchase en mal estado debido
A maior parte dos instrumentos de descrición existentes no arquivo sobre o fondo da Real Audiencia de Galicia (máis de 70 na actualidade) poden consultarse en: - López Gómez, Pedro. Arquivo do Reino de Galicia : Catálogo de instrum entos de descripción documental y bibliográfica. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia , 1993. (Actualizado en:.http: //www.xunta. es/conselle/cultura/patri monio/arquiv o%20reino/in dex.htm Entre eles cómpre destaca-la guía do Arquivo do Reino d e Galicia, da que existen dúas edicións, hoxe agotadas pero consultables no propio centro: - Gil Merino, Antonio. Archivo Histórico del Reino de Galicia. Guía del Investi gador. La Coruña : Dirección General de Archivos y Bibliotecas, 1968.- Existe ou tra edición conmemorativa do II Centenario da creación do Arquivo, de 1976. Ademais, publicá ronse recentemente: - Arquivo do Reino de Galicia. Imaxes da Xustiza en Gali cia. Cartografía e iconografía nos fondos documentais da Real Audiencia de Galic ia e da Audiencia Territorial da Coruña. -[Santiago de Compostela] : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1998 - López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de G alicia: Juzgado de la Protectoría del Voto del Apóstol Santiago. Catálogo Docume ntal. Santiago de Compostela : Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1997 - Lópe z Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de a peo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, 1999 - Quiroga Barro, Gabriel; López Gómez, Pedro (dir.). Arquivo do Reino de Galicia: Catálogo de expedientes de veciños. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Patrimoni o Cultura, 2001.
No existen copias
1. Estudios institucionais e arquivísticos e recopilacións de fontes docume ntais: - CANDAL GONZÁLEZ, Xosé M. "Pleitos de aguas en la Audiencia coruñesa durante el siglo XVIII". Obradoiro de Historia Moderna, 1993, nº 2, páx. 85-10 3 - COLECCIÓN Diplomática de Galicia Histórica. Santiago : Tipografía Galaica, T.I., 1901 - COLECCIÓN de documentos históricos. Boletín de la Real Academia Gall ega. La Coruña, Imprenta Roel, 1915, T.I; 1931, T.II, 1969, T.III - EIRAS R OEL, Antonio. "Sobre los orígenes de la Audiencia de Galicia y sobre su funció n de gobierno e n la época de la Monarquía absoluta". Anuario de Historia del Derecho Español. M adrid, 1984, páx. 323-384 - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. La Real Audiencia de Gali cia : Órgano de Gobierno en el Antiguo Régimen ( 1480- 1808) ; prólogo del profesor Eiras Roel. La Coruña : Diputación Provincial, 1982. 3 vol. - FERNÁNDEZ VEGA, Laura. " Relaciones de la Real Audiencia de Galicia con los concejos de La Coruña y Santi ago durante el siglo XVI". Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 1972- 73, 8-9, páx. 39-56 - GARCIA MIRAZ, María del Mar et al. "Una aportación al estudio tipológico de la documentación judicial del Antiguo Régimen: los Pedime ntos", in Actas de las I Jornadas sobre metodología para la identificación y valoración de fondos documentales para las administraciones públicas. Madrid : Ministerio de Cultura, Dirección de Archivos Estatales, 1992, páx. 141- 149 - GIL MERINO, Antonio. "Notas históricas sobre la Real Audiencia de Galicia en la segunda mitad del sig lo XVI y su traslado a La Coruña". Revista "José Cornide" de Estudios Coruñe ses, 1966, 2, páx. 19-28 - GONZÁLEZ LÓPEZ, Pablo. "El Archivo del Reino de Galic ia y análisis de los fondos documentales cistercienses. La Historia del Arte desde sus comiten tes" in Congreso de Jóvenes investigadores en Historia. 4-8 agosto 1986, La Cor uña : Colectivo de Investigación Histórica Vedia y Goossens. Multigraf. - LO PEZ GOMEZ, Pedro; MARTÍNEZ CORTIZAS, Antonio "Mecaniza ción de los catálogos del fondo de la Real Audiencia en el Archivo del Reino de Galicia". Irargi. Revista de Archivís tica. Vitoria- Gasteiz. 1990, nº 3, páx. 11-54. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro. La Rea l Audiencia de Galicia y el Archivo del Reino. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, 19 96. 2 vol. - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Palacios para un Archivo Real : los hospeda jes del Archivo del Reino de Galicia", in Palacios para un Archivo Real. Santiag o de Compostela : Xunta de Galicia, 1995, páx. 9-33 - LÓPEZ GÓMEZ, Pedro "Elimina ciones de documentos de la Real Audiencia de Galicia". ARCHIVUM. París. 1996, Vo l. XLII, páx. 157- 172 - LÓPEZ MORÁN, Beatriz. "La Administración de la Justi cia en la persecución del bandolerismo en Galicia (1800-1850)", in Historia da Administrac ión Pública . I Simposio de Historia da Administración Pública. Santiago, 1993, p áx.403-425 - MARTÍNEZ BARBEITO, Carlos. El "Auto Gallego" en la Historia, en los tratadista s y en la práctica forense. Sada, A Coruña : Ediciós do Castro, 1984 - MARTIN EZ GARCIA, Luis. "Catálogo de Viñas del Archivo del Reino de Galicia" , in Jornadas de Viticultura y Enología de Tierra de Barros. 8-12 de Mayo de 19 89, Almendrale jo . Almendralejo: Escuelas Universitarias de Formación del Profesorad o de E.G.B. e Ingeniería Técnica Agrícola Santa Ana, 1989, páx. 349-351 - MAR TÍNEZ SALAZAR, Andrés. El cerco de la Coruña en 1589 y Mayor Fernández Pita (Apu ntes y documen tos). La Coruña : Andrés Martínez, 1889 - MARTÍNEZ SALAZAR, Andrés. D ocumentos galleg os de los siglos XIII al XVI. La Coruña : Imprenta de la Casa de Misericordia, 1911 - MAYÁN FERNÁNDEZ, Francisco. "Catálogo de documentación relacionada con los Pardo de Cela existente en el Archivo Regional de Galicia".Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 1967- 1970, V III, páx. 171 e ss. - ORTEGO GIL, Pedro. "Apercibimientos penales en la prác tica criminal de la Real Audiencia de Galicia (siglos XVII y XVIII)". Cuadernos de Historia de l Derecho, 1996, nº 3, páx. 11-41., - ORTEGO GIL, Pedro."El parricidio en la práctica de la Audiencia de Galicia". Dereito, 1996, vol. 5, 1, páxs. 245-273 - ORTEGO GIL, Pedro. "Hurtos sacrílegos y práctica judicial gallega. Siglos XVI-XVIII". E studios penales y criminológicos, 1998, XXI, páx. 241-304 - ORTEGO GIL, Ped ro. "Irregularidades judiciales en el proceso penal durante el siglo XVIII: Prob lemas, controles y sanciones". Revist a de la Facultad de Derecho de la Universidad Comp utense de Madrid, nº 91 - ORTEGO GIL, Pedro. "La aplicación de la pena de mu erte en el Reino de Galicia durante la Edad Moderna". Obradoiro de Historia Mode rna, 9, 2000, pp. 143-170 - TOJO PÉREZ, Ramón. "El libro de Herbella de Puga" .Boletín de la Real Academi a Gallega, 1931, t. 19, nº 229, páx. 365-381
aa
Descrición preparada en setembro de 2001 por Gabriel Quiroga Barro
Auto ordinario
No existen copias
No existen copias