Delegación Provincial de Abastecementos e Transportes

Referencia

• ES.GA.15030.ARG/1.3.2.2.1.

Título

• Delegación Provincial de Abastecementos e Transportes

Data de creación

• 1942-01-01 / 1985-12-31. 1942 a 1985

Data de acumulación

• 1942-01-01 / 1985-12-31. 1942 a 1985

Nivel de descrición

• Fondo

Volume e soporte da unidade de descrición

• 62 Unidade(s) de instalación

• Delegación Provincial de Abastecementos e Transportes ‌

Historia institucional/Reseña biográfica

• A Comisaría Xeral de Abastecementos e Transportes (CAT) créase a través da Lei do 10 de marzo de 1939 como un organismo dependente do Ministerio de Industria e Comercio. Nace coa función de controlar todo o proceso de produción, distribución e consumo dos produtos de abastecemento nunha época de especial carestía. Neste ano suprímese o Servizo Nacional de Abastecementos e Transportes, creado en 1938, así como a Xunta Central Reguladora do Abasto de Carne, outro antecedente da Comisaría. A súa organización pasa a depender da Comisaría Xeral de Abastecementos e Transporte. A estrutura e funcións da CAT establécense no Decreto do 28 de abril de 1939 e reorganízanse tamén os órganos provinciais e locais, que son convertidos en xefaturas técnicas. O Decreto do 23 de setembro de 1939 suprime as delegacións provinciais, cuxas funcións asumirán os gobernadores civís respectivos. A Comisaría Xeral sofre unha reorganización, definida na Lei do 24 de xuño de 1941. Nela contémplanse os tres ciclos económicos do Servizo de Abastecementos: obtención de recursos, distribución e consumo. Encárgaselles aos gobernadores civís a regulación da fase de consumo; para axudalos na recollida de colleitas e na obtención de recursos, créanse as zonas de abastecemento, cun comisario de recursos á fronte. Estas zonas reúnen varias provincias e acomodan o seu trazado tanto aos mapas de produción e consumo como aos das vías férreas, para aproveitar ao máximo os transportes e as posibilidades de distribución. Nesta organización, as provincias galegas constitúen a Zona Oitava. As Comisarías de Recursos suprímense no 1957 (Decreto do 14 de xuño) e as súas funcións son encomendadas ás Delegacións Provinciais de Abastecementos e Transportes. O campo de actuación da CAT é practicamente ilimitado nas áreas de recursos e consumo. A Lei de 1941 establece que quedan subordinados á autoridade do Comisario Xeral todos os organismos que realizan funcións relacionadas co abastecemento. Tamén establece que, ademais dos elementos propios do Servizo de Abastecementos e Transportes, ten autoridade sobre os servizos provinciais do Ministerio de Agricultura e do Servizo Nacional do Trigo; sobre as organizacións provinciais e locais dos sindicatos; alcaldes, secretarios de concellos e inspectores veterinarios municipais; comerciantes, almacenistas e exportadores; organizacións provinciais e locais de FET e das JONS, ademais da Garda Civil e autoridades de toda orde. Os anos corenta foron a época dourada da institución. Nos primeiros cincuenta o aumento dos recursos interiores e a apertura ao exterior permitiron suprimir o racionamento, suavizar a dureza da intervención e dedicarse a garantir as producións de alimentos básicos, ademais de regular o mercado a través da compra e distribución posterior de excedentes, así como a compra no exterior dos produtos deficitarios. A Lei do 7 de maio de 1942 modifica a de 1941. Destaca a dependencia do Delegado Nacional do Servizo Nacional do Trigo do Comisario Xeral de Abastecementos e Transportes no referido ao coñecemento dos recursos e existencias dispoñibles, subministracións colectivas, réxime de racionamento e prezos dos artigos de consumo. Nesta década hai tamén un cambio na dependencia da CAT respecto dos departamentos ministeriais: por un Decreto conxunto dos Ministerios de Agricultura e de Industria, do 19 de decembro de 1947, a Comisaría Xeral pasa a depender dos dous. Desde 1959 a liberalización económica fai que a CAT abandone o comercio exterior e se centre na reforma das estruturas comerciais, tanto a nivel grosista —por exemplo, coa creación de Mercados Centrais de Abastecemento, S.A. (MERCASA)— como retallista, potenciando os primeiros supermercados. Coopera tamén na reforma da produción agraria a través de cooperativas, mercados de orixe, etc. e tamén na súa comercialización, promovendo a aplicación do frío. Actúa tamén como instrumento do Goberno para frear a inflación. Os anos setenta supoñen unha perda de competencias polo desenvolvemento do Ministerio de Agricultura e a creación de novos organismos. En 1973 prodúcese a última gran reestruturación: aínda que conserva a condición de organismo autónomo, perde gran parte da súa capacidade consultiva e executiva, que pasa ben a outros organismos (ao Instituto de Reforma das Estruturas Comerciais ou ao Fondo de Ordenación e Regulación de Prezos e Produtos Agrarios, FORPPA), ben ao Ministerio de Comercio ou mesmo ao Consello de Ministros. As súas competencias quedan reducidas unicamente ao comercio de produtos alimentarios , con adscrición á Dirección Xeral de Comercio Alimentario. O cadro de persoal redúcese en proporción á perda de funcións e finalmente queda extinguida no 1981. O Servizo Nacional de Produtos Agrarios (SENPA) asume a titularidade dos seus bens, dereitos e obrigas, entre os que está a documentación. En canto ás delegacións provinciais, presididas polo Gobernador Civil, a competencia primordial nos primeiros anos é asegurar o abastecemento da poboación con artigos de primeira necesidade: a fase de consumo. A recollida queda encargada a un organismo supraprovincial, as Comisarías de Recursos de Zona. O proceso é paralelo ao do organismo central do que depende: a fin do racionamento no 1953 supón o inicio da decadencia. A partir dese momento concentra a meirande parte da súa actividade nas funcións de intervención. No entanto, aínda que a fin da autarquía no 1957 significa a transformación da CAT coa conseguinte perda de competencias, para as delegacións provinciais supón un aumento relativo de funcións, ao asumiren as competencias das comisarías de recursos. As funcións das delegacións provinciais regúlanse nunha Circular da Comisaría Xeral, a 1/1977 do 25 de xaneiro. Sinala como obxectivo esencial unha eficaz actuación reguladora no mercado de produtos de primeira necesidade. Utilízase así este organismo como instrumento práctico do Ministerio de Comercio para o exercicio da política xeral de alimentación e abastecemento nacional. No ano 1981, ao desaparecer a Comisaría Xeral, as delegacións sobreviven baixo a dependencia do SENPA para dedicarse, como entidades executivas do FORPPA, á compra, almacenamento e financiamento de produtos agrarios. Así mesmo, continúan informando sobre produción, distribución e consumo de alimentos. E finalmente, desaparecen no 1984 por unha reestruturación interna do SENPA.

Historia arquivística

• A documentación da Delegación Provincial de Abastecementos e Transportes pasou á Xefatura Provincial do SENPA consonte a Orde do 2 de agosto de 1984 sobre estrutura orgánica das Xefaturas Territoriais; por tanto, permaneceu na Delegación do Ministerio de Agricultura, mesturada co fondo do SENPA. O seu traslado á Delegación Provincial da Consellería de Agricultura veu establecido por dúas disposicións: - O Decreto 92/1996 do 26 de xaneiro, de traspaso á Xunta de Galicia dos medios do SENPA afectos ás actividades de xestión de axudas. - O Real decreto 1790/1996 do 19 de xullo, que establece o traspaso dos medios persoais e presupostarios precisos para a xestión das actuacións relativas á intervención e regulación de mercados. Finalmente, a Delegación Provincial da Consellería de Agricultura transferiu esta documentación ao Arquivo do Reino de Galicia.

Alcance e contido

• O conxunto da documentación deste fondo abrangue os anos 1942-1985; predomina a correspondente aos comprendidos entre 1960 e 1985, xa que de anos anteriores soamente se conservan un par de series, en concreto os Expedientes de retribucións ao persoal (1942-1973 ) e os Mapas nacionais de abastecemento (1944-1946). A maior parte da documentación conservada corresponde ás seccións de Inspección e Contabilidade. Na primeira delas destacan polo seu volume os Expedientes de compra e almacenamento de carne en réxime de garantía, os Expedientes de inspección de envasado e comercialización de aceites, ou as Actas de comprobación de existencias de produtos alimentarios. Na sección de Contabilidade cómpre sinalar as series de Expedientes de retribucións ao persoal, Contas de caixa e bancos, e os diversos libros de contabilidade, como os Libros diarios de ingresos e Libros diarios de pagos. A pesar das lagoas cronolóxicas, trátase dunha importante fonte para o estudo da historia socioeconómica da posguerra, marcada polo racionamento, que deriva no florecemento do mercado negro coñecido popularmente como «estraperlo». Por outra banda, a documentación xerada a partir dos anos 50, cando remata o racionamento, é fonte para o estudo das estruturas comerciais, a reforma da produción agraria e a comercialización. Posteriormente as súas competencias quedarán reducidas ao comercio de produtos alimentarios.

Condicións de acceso

Descrición condicións de acceso:

• Acceso libre en xeral.

Normativa:

• Trátase de documentación pública de titularidade estatal, xestionada pola X unta de Galicia. Ó ser depositados no ARG os documentos que integran o fondo adquiren a condición de Bens de Interese Cultural, tal e como estipulan, respectivamente, os artigos 50 da Lei 8/1995, de 30 de outubro do Patrimonio Cultural de Galicia, e o 60 da Lei 16/1985, de 25 de xuño, do Patrimonio Histórico Español, pasando a gozar polo tanto do réxime de protección que as devanditas normas establecen para as ditas categorías de bens culturais.

Condicións de reprodución

Condicións de reprodución:

• A reprodución da documentación deste fondo está suxeita ás seguintes disposicións: - Decreto 219/2011, do 17 de novembro, polo que se fixan os prezos públicos e as normas dos servizos de reprodución prestados nos arquivos xestionados pola Xunta de Galicia. - Orde do 31 de agosto de 2010, pola que se establecen as normas para a consulta e reprodución dos documentos nos arquivos propios e xestionados pola Xunta de Galicia.

Lingua:

• Spanish; Castilian

Escritura:

• Humanista

Características físicas

Estado de conservación:

• Bo

Descrición do estado de conservación:

• Trátase de documentación textual sobre papel, en bo estado de conservación

Existencia e localización de copias

• Existencia de copias: Non existen copias
  

Unidades de descrición relacionadas

• Unidades de descrición relacionadas: Pode considerase como relacionada a documentación da Xefatura Provincial do SENPA, a do Goberno Civil e a da Delegación Provincial do Instituto Nacional de Estatística da Coruña.
  

Unidades relacionadas no arquivo dixital:

• 15030.ARG: Goberno Civil da Coruña (España)

Nota xeral

• - Das 57 unidades de instalación, 2 están compartidas con outro fondo (SENPA). - Selección e eliminación: datos obtidos dunha nota interior da Secretaría ao xefe de Contabilidade (Signatura 18101/8). - Conta con instrumentos de traballo complementarios: estudos das series indentificadas.