A xurisdición especial de Responsabilidades Políticas foi creada pola Lei do 9 de febreiro de 1939 co fin de perseguir as persoas físicas e xurídicas que, entre o 1 de outubro de 1934 e o 18 de xullo de 1936, “contribuíron a crear ou agravar a subversión de toda orde ...”, ademais de penalizar, sobre todo economicamente, mediante a privación dos seus bens, os que defenderan o réxime republicano.
A lei establecía, desde o punto de vista das competencias nos procedementos, unha responsabilidade penal (corría a cargo dos Xuíces Instrutores Provinciais encargados da instrución dos expedientes, Tribunais Rexionais para axuizar os feitos e executar os fallos e o Tribunal Nacional, como última instancia para determinados casos) e unha responsabilidade civil (a execución e a efectividade das sancións da orde económica e as reclamacións de terceiros seguiríanse nos Xulgados Civís Especiais e Audiencias constituídas en Sala Especial, cuxas sentenzas eran firmes e inapelables).
Máis adiante, no 1942, a Lei do 19 de febreiro reformou a de 1939, suprimíndose os tribunais especiais. Así, as funcións exercidas polos Tribunais Rexionais traspasáronse ás Audiencias Provinciais e as funcións encomendadas aos Xulgados Instrutores Provinciais e aos Xulgados civís especiais pasaron a ser desempeñadas polos Xulgados de Primeira Instancia e Instrución da xurisdición ordinarias, agás nalgúns casos.
A reforma matizou os supostos de sanción da lei de 1939 e outorgou aos tribunais ordinarios facultades para sobreser determinados casos. Tamén, determinou a necesidade da petición ou o informe previo do fiscal para a incoación dos expedientes de responsabilidade política.
A extinción definitiva desta xurisdición especial fíxose efectiva co Decreto do 13 de abril de 1945, que creou a Comisión Liquidadora de Responsabilidades Políticas para resolver os expedientes que estaban pendentes e os recursos presentados ou que puidesen aínda presentarse.
E será no 1966, cando por Decreto do 10 de novembro, se lles outorgue, pola vía de graza, o indulto xeral aos condenados pola xurisdición de responsabilidades políticas.
Historia archivística
A documentación dos Xulgados de Vigo ingresou no Arquivo Histórico Provincial de Pontevedra en outubro de 1988, procedente do antigo edificio dos Xulgados e cárcere do partido. Este edificio fora desaloxado algúns anos antes debido á construción dunha nova sede xudicial, pero a documentación permaneceu abandonada e en boa parte sometida á acción da humidade e de roedores, pombas e gaivotas. Por este motivo, o ingreso dos documentos se producíu nun estado de absoluto caos e desorde, e con algúns casos de gran deterioro. Dende o ano 1992 distintos equipos de traballo ocupáronse da súa limpeza, clasificación, ordenación, descrición e instalación, nun proceso que aínda non está completamente finalizado.
Alcance e conteúdo
Consta das seguintes pezas:
- Expediente número 1855/41 do Tribunal Rexional de Responsabilidades Políticas da Coruña
- Expediente número 304/41 do Xulgado Instrutor Provincial de Pontevedra
- Peza separada número 976 do Xulgado Especial Civil de Responsabilidades Políticas da Coruña, para facer efectiva a sanción económica
Condiciones de acceso
Condiciones de acceso
Descripción condiciones de acceso:
Acceso restrinxido de acordo co establecido polo artigo 57.1c), da Lei 16 /1985, do 25 de xuño, do Patrimonio Histórico Español.
Condiciones de reproducción
Condiciones de reproducción:
Limítase a reprodución dos documentos que se atopen en mal estado de conservación ou non poidan ser obxecto de consulta segundo a normativa de acceso.
Lengua:
Spanish; Castilian
Características físicas
Material en el que se registra la información:
Papel
Estado de conservación:
Regular
Descripción del estado de conservación:
Unha parte da documentación presenta problemas debido á oxidación dos elementos metálicos pola humidade; existen tamén documentos afectados por fungos e pola acción de pequenos animais (insectos, roedores, pombas...)
Documentación relacionada
Existencia y localización de copias
Existencia de copias: No existen copias
Unidades de descripción relacionadas
Unidades de descripción relacionadas: Pode atoparse documentación directamente relacionada nos fondos dos Xulgados Municipais e de 1ª Instancia e Instrución nº 2 e 3 de Vigo, así como no fondo da Audiencia Provincial.